Sprzedaż samochodu przed zajęciem komorniczym

Samochód dłużnika

Niestety, ale auto nie do końca jest „bezpiecznie”. Musi Pani bowiem zwrócić uwagę na art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że „czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy”.

Polskie przepisy dotyczące ochrony wierzycieli dają duże wsparcie wierzycielom w egzekucji od dłużników swoich praw. Przenosząc art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego na opisaną przez Panią sprawę, trzeba konieczne przytoczyć art. 59, który jest rozwinięciem art. 58 § 1. Stanowi on, że w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej (wierzyciela), osoba ta może żądać (roszczeniem) uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony takiej umowy (dłużnik i osoba trzecia) o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna (np. darowizna).

Zobacz też: Co grozi za sprzedaż auta zajętego przez komornika

Zajęcie auta po sprzedaży

A zatem w praktyce oznacza to tyle, że co do zasady komornik nie mógł zająć auta po dacie jego sprzedaży, ale wierzyciel ma prawo domagać się przed sądem uznania umowy sprzedaży auta za bezskuteczną w stosunku do niego, jeśli przez tą sprzedaż wierzyciel nie może zaspokoić swoich wierzytelności od Pani męża całkowicie lub chociaż częściowo, a na dodatek, gdy kupujący (czyli Pani tata) wiedział o tym, że mąż ma długi wobec tego wierzyciela, a mimo to zawarł z nim taką umowę.

Przeczytaj też: Kupiłem samochód zajęty przez komornika

Bezskuteczne sprzedanie auta przez dłużnika

Stwierdzenie bezskuteczności umowy sprzedaży nastąpi w takim przypadku na mocy wyroku poprzedzonego pozwem wniesionym przez wierzyciela, który to wyrok winien być prawomocny (niezaskarżalny), aby umowa sprzedaży stała się bezskuteczna. W procesie sądowym dowód co do tego, że doszło do zawarcia umowy, która czyni niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu wierzyciela, że istniała wiedza sprzedającego i kupującego o długu wobec wierzyciela, spoczywa zgodnie art. 6 Kodeksu cywilnego na wierzycielu (on musi te dwie przesłanki udowodnić). Termin na wytoczenie pozwu to rok od dnia zawarcia owej umowy sprzedaży. Uwzględnienie powództwa opartego na art. 59 Kodeksu cywilnego nie prowadzi do zmiany właściciela przedmiotu czynności prawnej, której dotyczy żądanie (nadal będzie nim Pani tata). Uwzględnienie takiego powództwa nie rodzi bowiem skutku o charakterze prawnorzeczowym, a jedynie umożliwia powodowi realizację jego roszczenia (np. w drodze powództwa o złożenie oświadczenia woli).

Zobacz również: Co zrobić, żeby komornik nie zajął samochodu

Skarga pauliańska

Muszę wskazać, że wierzyciel oprócz skorzystania z art. 59 Kodeksu cywilnego może skorzystać także z tzw. skargi pauliańskiej uregulowanej w art. 527 Kodeksu cywilnego. Stanowi on, że gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Wierzyciel ma aż 5 lat na wytoczenie pozwu ze skargi pauliańskiej liczonych od dnia zawarcia umowy sprzedaży. Co więcej, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Teść bez wątpienia jest osobą będącą co do zasady w bliskim stosunku z zięciem, a zatem wierzyciel nie będzie musiał w ewentualnym procesie udowadniać, że Pani mąż działał ze świadomością jego pokrzywdzenia. Jeśli wierzyciel taki proces sądowy wygra, to umowa sprzedaży w stosunku do niego zostanie uznana za bezskuteczną, a sam wierzyciel będzie mógł z pierwszeństwem przed wierzycielami ewentualnymi Pani taty dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły, czyli z samochodu będącego przedmiotem umowy sprzedaży.

Roszczenie pieniężne lub niepieniężne wobec dłużnika

Zasadnicze rozbieżności pomiędzy roszczeniami z art. 59 i 527 Kodeksu cywilnego związane są z tym, że przedmiotem ochrony z art. 59 jest wyłącznie roszczenie niepieniężne, podczas gdy w ramach skargi pauliańskiej tylko roszczenie pieniężne, a poza tym przy roszczeniu z art. 59 wierzycielowi chodzi o uzyskanie (odzyskanie) ściśle oznaczonej, zindywidualizowanej rzeczy lub prawa, z którymi wiąże swój interes, kładąc nacisk na realne wykonanie zobowiązania. Natomiast przy skardze pauliańskiej nie chodzi o rzecz lub prawo same w sobie, ale o możliwość ich zajęcia i zbycia w toku egzekucji zmierzającej do dostarczenia środków pieniężnych dla zaspokojenia roszczeń wierzyciela. Omówiłam jednak obie instytucje, bowiem nie wiem czy mąż ma długi pieniężne czy rzeczowe.

Zwolnienie auta zajętego przez komornika

Podsumowując, komornik nie może rozporządzać przedmiotem zbytym przed zajęciem komorniczym (jeśli data sprzedaży jest wcześniejsza niż data podpisania protokołu z zajęciem komorniczym). Zgodnie z art. 841 Kodeksu postępowania cywilnego Pani tata może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego auta od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa (a narusza skoro owe auto nabył). Proszę jednak pamiętać, że takie powództwo dowództwo można wnieść w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa. Jeśli tata tego w tym czasie nie zrobi, to komornik może egzekwować z owego auta w pełni skutecznie. Nadto, mimo uwzględniania powództwa opozycyjnego Pani taty i zwolnienia auta spod zajęcia wierzyciele mogą żądać uznania umowy sprzedaży za bezskuteczną względem nich na podstawie art. 59 lub 527 Kodeksu cywilnego (w zależności, czy mąż ma u wierzyciela długi pieniężne, czy niepieniężne).

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.