• Data: 2023-12-11 Autor: Joanna Korzeniewska
Niniejszy artykuł omawia zasady działania komornika w procesie egzekucyjnym ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych z zajęciem ruchomości dłużnika. Porusza kwestie praktyczne i prawne, zwracając uwagę na potencjalne pułapki, które nie są bezpośrednio związane z długiem. Przedstawia trudności w rozróżnieniu własności ruchomości oraz tłumaczy przepisy dotyczące mienia wyłączonego spod egzekucji. Powyższe kwestie przedstawimy na przykładzie problemu pani Marzeny.
Kilka dni temu na adres rodziców pani Marzeny, pod którym jest zameldowana jej siostra, przyszło pismo z pewnej firmy udzielającej pożyczek, informujące o niespłacaniu pożyczki przez siostrę. Siostra pani Marzeny wraz z mężem mieszka pod innym adresem, ale meldunek ma nadal u rodziców. Natomiast jej mąż zameldowany jest u swoich rodziców. Pani Marzena chciałaby zaoszczędzić rodzicom stresu, dlatego poprosiła nas o pomoc. Zapytała nas, czy gdyby doszło do ewentualnej egzekucji komorniczej, komornik mógłby zająć majątek rodziców ze względu na meldunek siostry pod ich adresem, czy jednak w takiej sytuacji ważniejszy jest adres, pod którym przebywają dłużnicy. Poinformowała nas, że jej rodzice nie żyrowali tego kredytu.
Sprawy związane z postępowaniem komorniczym i egzekucją są bardzo trudne dla osób w nie zaangażowanych. Niestety nieraz bywa tak, że postępowanie komornicze dotyka osób, które wcale nie są dłużnikami. Sytuacje te są bardzo stresujące i przykre dla wszystkich zaangażowanych w to ludzi.
Na razie jednak do egzekucji jeszcze jest dość daleko, skoro nie było nawet postępowania sądowego, jednakże warto się na taką ewentualność przygotować. Przepisy związane z egzekucją z ruchomości zostały opisane w artykułach 844–879 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.). Zgodnie z art. 845 § 2 K.p.c. komornik może zająć ruchomości dłużnika będące w jego władaniu. W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych komornik może też zająć ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem bez jej zgody, chyba że przedstawi ona dowód, że te rzeczy są jej własnością. W przypadku ruchomości często jest to trudne do udowodnienia, jeśli nie ma się faktur imiennych na daną rzecz.
Zobacz też: Czy komornik może zająć rzeczy nie należące do dłużnika
W praktyce oznacza to, że często komornik nie bada, czyją własnością są rzeczy znajdujące się w mieszkaniu dłużnika. Patrzy, czy te rzeczy mogą być w jego władaniu, ale też nie będzie badał, czy naprawdę tego używa, czy tam przebywa aktualnie. Praktyka wskazuje, że komornik często nie sprawdza, czy rzecz w mieszkaniu, w którym mieszka dłużnik, jest dłużnika, współlokatora czy też jego partnera.
Istnieje mienie wyjęte spod egzekucji. Napisano o tym w art. 829 K.p.c.:
„1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
7) (uchylony)
8) produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne) niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych;
9) przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny”.
Przeczytaj też: Jak uniknąć zajęcia samochodu przez komornika
To są rzeczy, których w ogóle nie można zająć w drodze egzekucji. Jeśli doszłoby do tego, że komornik je zajmie, można złożyć skargę na czynności komornika, zgodnie z art. 767 K.p.c. Należy ją wnieść w terminie tygodnia do sądu rejonowego, przy którym działa komornik.
Bardzo dużo zależy od osoby komornika. Jeden zrozumie sytuację i nie będzie próbował zająć rzeczy partnera dłużnika, ale inny może powiedzieć, że są to rzeczy w mieszkaniu dłużnika i że on może domniemywać, że należą do niego, a nie do innej osoby (chyba że ewidentnie nie będą to rzeczy dłużnika). Istnieje pewne orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1991 r., sygn. akt IV CR 550/90, w którym sąd stwierdził, że gdy rzecz ruchoma znajduje się w mieszkaniu zajmowanym przez dłużnika wspólnie z innymi osobami, to gdy nic innego nie wynika z charakteru rzeczy albo szczególnych okoliczności, komornik może przyjąć, że jest ona co najmniej we współwładaniu przez dłużnika i dokonać zajęcia.
W związku z tym należy się zastanowić, czy występuje jakiś związek między działaniami komornika a zameldowaniem u rodziców, a także co zrobić, jeśli komornik przejmie rzeczy nienależące do siostry pani Marzeny.
Gdyby doszło do zajęcia rzeczy rodziców pani Marzeny, przysługuje im możliwość wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego opisanego w art. 841 K.p.c. Osoba trzecia może żądać zwolnienia zajętego przedmiotu spod egzekucji, jeśli skierowanie przeciwko niemu egzekucji narusza jej prawa. Powództwo takie wytacza się do sądu, w którego okręgu prowadzi się egzekucję. Jednakże do czasu rozpoznania powództwa przedmiot pozostanie zajęty przez komornika.
Zobacz również: Czy komornik znajdzie mnie w wynajmowanym mieszkaniu
Skoro siostra pani Marzeny jest zameldowana u rodziców, może się pojawić pytanie, czy komornik sprawdza meldunek i tym samym, czy miejsce zameldowania odgrywa istotną rolę w prowadzonym postępowaniu.
Jednakże sam fakt zameldowania o niczym jeszcze nie przesądza. W przepisach dotyczących postępowania cywilnego, a także egzekucyjnego nie ma zapisów o zameldowaniu, a wspominane jest miejsce zamieszkania, które decyduje np. o właściwości miejscowej w procesie, czy też w postępowaniu egzekucyjnym. Nie można jednakże wykluczyć, iż to do mieszkania rodziców pani Marzeny najpierw uda się komornik, jeśli nie będzie znał innego adresu, pod którym mieszka siostra pani Marzeny. Oznacza to, że w takiej sytuacji między zameldowaniem a komornikiem może wystąpić jakaś zależność.
Dlatego też, gdyby doszło do tego, iż (najpierw w trakcie procesu) jakieś pisma będą przychodzić na adres rodziców pani Marzeny, dobrze byłoby wskazać, iż pod tym adresem siostra pani Marzeny nie mieszka i podać właściwy adres, aby jej rodzice nie byli niepokojeni działaniami czy to sądu, czy też później komornika. Nie ma całkowitej pewności, czy to na pewno zadziała, ale niewątpliwie może pomóc. Można to tak naprawdę zrobić już teraz, informując o tym firmę, która domaga się spłaty zadłużenia, aby wysyłała pisma na właściwy adres. Dzięki temu od początku będzie wiadomo, że dłużnik nie mieszka pod adresem zameldowania.
W tej sprawie istnieje naprawdę dużo czynników, które mogą wpłynąć na jej przyszły przebieg (np. potencjalne wymeldowanie a komornik i jego działania), dlatego dobrze podjąć tę obronę jak najszybciej, aby mieć jak najmniej kłopotów na przyszłość, choć nie ma pewności, czy te kłopoty całkiem ominą panią Marzenę, ale warto spróbować.
Przeczytaj również: Jak komornik ustala adres dłużnika
Przykład 1
Pan Jan mieszkał z bratem, który miał długi. Pewnego dnia, kiedy pan Jan był w pracy, komornik przybył do ich wspólnego mieszkania. W ramach egzekucji zajął samochód stojący pod domem, sądząc, że należy on do brata pana Jana. Jednak samochód był własnością pana Jana – potwierdzały to dokumenty rejestracyjne. Mimo zawiłego procesu, który trwał kilka tygodni, pan Jan ostatecznie odzyskał swoje auto.
Przykład 2
Pani Anna mieszkała sama, ale była poręczycielem kredytu dla przyjaciółki. Gdy przyjaciółka przestała spłacać dług, komornik rozpoczął egzekucję. W ramach postępowania komornik zajął telewizor pani Anny. Pani Anna wniosła sprzeciw, argumentując, że telewizor jest jedynym źródłem rozrywki i kontaktu ze światem zewnętrznym dla niej jako osoby starszej i samotnej. Na podstawie tych argumentów udało się zwolnić telewizor spod egzekucji.
Przykład 3
Pan Michał, freelancer, pracuje z domu za pomocą komputera. Komornik zajął komputer pana Michała. Pan Michał złożył skargę i wyjaśnił, że komputer jest niezbędny do jego pracy i utrzymania. Udało mu się odzyskać urządzenie, dzięki czemu mógł kontynuować działalność zawodową.
Artykuł zwraca uwagę na złożoność postępowania komorniczego i podkreśla, jak ważne jest zrozumienie praw i obowiązków w tym zakresie. Podane przykłady pokazują, że mimo formalnych regulacji wiele zależy od indywidualnych sytuacji i świadomości prawnej osób zaangażowanych. Dlatego też warto znać przepisy, by w przyszłości uniknąć niepotrzebnych komplikacji w przypadku postępowania egzekucyjnego.
Masz wątpliwości dotyczące postępowania komorniczego lub potrzebujesz profesjonalnej pomocy prawnej? Skontaktuj się z nami, by otrzymać indywidualne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych pism i dokumentów związanych z egzekucją komorniczą. Nie wahaj się, już dziś wypełnij formularz umieszczony pod tekstem!
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
