Odpowiedzialność za długi alimentacyjne brata

Uchylanie się od obowiązku alimentacji

Wszystko, co aktualnie dzieje się w kwestii alimentów, zawdzięczać można zmianom prawnym, które wprowadzono w 2017 oraz 2018 roku. Dotychczas było tak, że w przypadku zaległości alimentacyjnej komornik lub inna osoba, np. fundusz alimentacyjny, zawiadamiał prokuraturę, a ta wszczynała postępowanie. Wskazać jednak należy, że aby można było mówić o przestępstwie, wtedy konieczne było uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, a to sprawiało wiele problemów interpretacyjnych po stronie sądów. Wystarczyło w zasadzie wpłacić jakieś należności raz na dwa, trzy miesiące, np. 50 zł, i sądy najczęściej umarzały postępowanie – teraz jest zgoła inaczej. Znowelizowany przepis art. 209 Kodeksu karnego brzmi:

„Art. 209. [Niealimentacja]

§ 1. Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 1a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego.

§ 3. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a odbywa się z urzędu.

§ 4. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty.

§ 5. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa określonego w § 1a uiścił w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary”.

Zobacz też: Zaległe alimenty a fundusz alimentacyjny

Obowiązek alimentacyjny rodziców

Kwestie dotyczące obowiązku alimentacyjnego regulowane są przez przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Art. 128 ustanawia jako ogólną zasadę obowiązek dostarczania środków utrzymania (w miarę potrzeby także środków wychowania), obciążający krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W przepisach brak jest wskazania dotyczącego wieku dziecka, wraz z którym owy obowiązek ustaje. Co więcej obowiązek alimentacyjny nie wygasa z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności czy też ukończenia nauki, np. ukończenia studiów i zdobycie tytułu magistra. To, kiedy obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka (również pełnoletniego) wygasa, zależy przede wszystkim od tego, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie i od tego, czy znajduje się ono w stanie niedostatku. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego (tym i wieloma innymi) z dnia 31 stycznia 1986 r. (sygn. akt. III CZP 78/85) m.in.: „obowiązek alimentacyjny rodziców kończy się z momentem, w którym dziecko – z reguły po uzyskaniu wykształcenia i przygotowania do określonego zawodu – jest w stanie utrzymać się samodzielnie”.

Wobec tego, tak jak Pan widzi, alimenty mogą spowodować nawet odpowiedzialność karną osoby uchylającej się od obowiązku alimentacyjnego. Co do Pańskich pytań.

Przeczytaj też: Czy siostra dziedziczy długi po bracie

Czy jest możliwa egzekucja zaległości alimentacyjnych konkretnej osoby z majątku innych osób

1. Czy możliwa jest egzekucja już istniejącego długu alimentacyjnego z majątku rodziców i z jakich zapisów prawa to wynika?

2. Czy możliwa jest egzekucja długu alimentacyjnego brata z mojego majątku i z jakich zapisów prawa to wynika?

Nie jest możliwa egzekucja zaległości alimentacyjnych konkretnej osoby z majątku innych osób, w tym Pana lub Pańskich rodziców. Komornik prowadzi swoje postępowanie na podstawie wniosku wierzyciela oraz dołączonego do niego tytułu wykonawczego. Klauzula wykonalności to swego rodzaju postanowienie, które wydaje sąd celem przedłożenia wyroku lub innego orzeczenia właściwemu komornikowi. Komornik otrzymując wniosek wraz ze wspomnianym tytułem dokonuje wszczęcia postępowania egzekucyjnego doręczając dłużnikowi przy pierwszej czynności odpis zawiadomienia o wszczęciu postępowania wraz z odpisem tytułu wykonawczego. Komornik w swoim postępowania dysponuje wpierw adresem wskazanym mu przez wierzyciela, a następnie adresami, które ustali w wyniku zapytań do różnych instytucji – np. Baza PESEL NET lub Biuro Ewidencji Ludności. Adres, pod którym Pani zamieszkuje, został zapewne wskazany przez wierzyciela. W przypadku, gdy wierzyciel złoży wniosek o przeprowadzenie czynności terenowych lub komornik sam z urzędu podejmie takie czynności, organ egzekucyjny uda się pod wskazany adres. W przypadku, gdyby komornik nie zastał w mieszkaniu nikogo z dorosłych domowników, najpewniej odstąpi od czynności i pozostawi wezwanie do stawienia się w kancelarii. Jednakże w przypadku, gdy kwota dochodzonego roszczenia będzie duża, a wierzyciel złoży wniosek o otwarcie mieszkania i przeprowadzenia czynności w asyście policji, komornik może zarządzić otwarcie mieszkania. Upoważnia go do tego art. 814 Kodeksu postępowania cywilnego, który określa, że „jeżeli cel egzekucji tego wymaga, komornik zarządzi otworzenie mieszkania oraz innych pomieszczeń i schowków dłużnika, jak również przeszuka jego rzeczy, mieszkanie i schowki. Gdyby to nie wystarczyło, komornik może ponadto przeszukać odzież, którą dłużnik ma na sobie. Komornik może to uczynić także wówczas, gdy dłużnik chce się wydalić lub gdy zachodzi podejrzenie, że chce usunąć od egzekucji przedmioty, które ma przy sobie. Jeżeli w czasie dokonywania czynności egzekucyjnych w mieszkaniu dłużnika komornik zauważy, że dłużnik oddał poszukiwane przedmioty swemu domownikowi lub innej osobie do ukrycia, komornik może przeszukać odzież tej osoby oraz przedmioty, jakie ma ona przy sobie”. 

Wskazać należy jednak, że takie sytuację mają miejsce niezwykle rzadko z uwagi na konieczność poniesienia przez wierzyciela dodatkowych kosztów, takich jak np. ślusarz czy opłata za asystę policji. Dochodząc już do samego sedna sprawy, informuję, że komornik sądowy ma prawo dokonać zajęcia ruchomości znajdujących się we władaniu dłużnika. Oznacza to, że – najogólniej rzecz ujmując – komornik nie ustala, czy rzecz należy formalno-prawnie do dłużnika, lecz to, czy nią włada, tzn. korzysta z niej, używa jej.

Zobacz również: Zwolnienie z długu alimentacyjnego

Zajęcie ruchomości przez komornika sądowego

Zajęcie ruchomości przez komornika sądowego polega na spisaniu protokołu zajęcia. Dokument ten wskazuje, jaka ruchomość (ruchomości) jest zajęta, a także jaka jest jej wartość. Komornik podczas zajęcia musi także wyznaczyć dozorcę – najczęściej jest nią sam dłużnik lub osoba u której ruchomości zostały zajęte. Komornik dokonując zajęcia ustali również, komu mogą przysługiwać prawa do zajętych ruchomości i o samym fakcie zajęcia niezwłocznie ich powiadomi i pouczy o prawie zwolnienia ruchomości spod zajęcia poprzez złożenie stosownego wniosku/powództwa. W tym przypadku, komornik będzie mógł zająć tylko rzeczy będące we władaniu syna lub co do których przyznają Państwo, iż stanowią one własność dłużnika bądź zgodzą się Państwo na ich zajęcie. W alimentach komornik będzie mógł również zająć ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem, nawet bez zgody tej osoby, chyba, że ta osoba udowodni lub wykaże, że ruchomości stanowią jej własność. Można żądać zwolnienia danych rzeczy spod zajęcia poprzez powództwo lub skargę na czynności komornika. „Egzekucji nie podlegają:

• przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników, w szczególności lodówka, pralka, odkurzacz, piekarnik lub kuchenka mikrofalowa, płyta grzewcza służąca podgrzewaniu i przygotowywaniu posiłków, łóżka, stół i krzesła w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników oraz po jednym źródle oświetlenia na izbę, chyba że są to przedmioty, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju;
• pościel, bielizna i ubranie codzienne, w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
• zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
• jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
• narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
• u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy - pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
• przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową”.

Co do ostatniego pytania. Zgodnie z art. 132 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami”. Wobec tego należy wskazać, że możliwe jest orzeczenie obowiązku alimentacyjnego od dziadków dziecka. Jednak muszą zaistnieć ku temu określone przesłanki, przede wszystkim obowiązany nie jest w stanie ponosić tych kosztów i to nie dlatego, że unika pracy tylko np. uległ wypadkowi albo po prostu nie żyje i nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi. Nie są to proste postępowania i tego typu sytuacje są marginalne. Osobie, która alimentów nie otrzymuje, najczęściej wypłaca je Fundusz Alimentacyjny.

Przeczytaj również: Jak wpłacić pieniądze do funduszu alimentacyjnego

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.