• Data: 2023-12-11 Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Egzekucja alimentów od dłużnika to istotny element systemu prawnego, który zapewnia wsparcie osobom uprawnionym do alimentów. Ustawa z dnia 7 września 2007 roku wprowadza szczegółowe zasady dotyczące podziału kwot uzyskanych z egzekucji od dłużnika alimentacyjnego. W poniższym artykule przyjrzymy się tym przepisom. Jako przykład posłuży nam sprawa pana Marcina.
Siostra pana Marcina otrzymuje pieniądze z funduszu alimentacyjnego. Ostatnio komornikowi udało się ściągnąć pieniądze za zaległe alimenty jeszcze sprzed rozpoczęcia pobierania ich z funduszu alimentacyjnego. Niestety siostra pana Marcina w tym czasie była za granicą i nie mogła odebrać wezwań od komornika i otrzymać należności, a on, po dwukrotnym wezwaniu, przekazał pieniądze na zaspokojenie roszczeń do funduszu alimentacyjnego. W związku z tym pan Marcin zapytał nas, co można zrobić w tej sytuacji. Chciał wiedzieć, czy jeśli komornik przekazał pieniądze za zaległe alimenty do funduszu, mimo że w pierwszej kolejności należały się one jego siostrze z tytułu zaległych zobowiązań, czy może jakoś wpłynąć na już dokonany transfer i wymusić zaspokojenie długu alimentacyjnego osoby, której ta należność w pierwszej kolejności przysługiwała.
Warto zastanowić się, czy między zaległymi alimentami od komornika a funduszem alimentacyjnym występuje jakaś zależność. Problematykę tę reguluje ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zgodnie z art. 28 tejże ustawy:
„1. W okresie, w którym osoba uprawniona otrzymuje świadczenia z funduszu alimentacyjnego, z kwoty uzyskanej z egzekucji od dłużnika alimentacyjnego organ prowadzący postępowanie egzekucyjne zaspokaja w następującej kolejności:
1) należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy – do ich całkowitego zaspokojenia,
2) należności powstałe z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (46) – do ich całkowitego zaspokojenia,
3) należności wierzyciela alimentacyjnego – do ich całkowitego zaspokojenia,
4) należności likwidatora funduszu alimentacyjnego powstałe z tytułu świadczeń alimentacyjnych wypłaconych na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (47) – do ich całkowitego zaspokojenia
– po należnościach określonych w art. 1025 § 1 pkt 1 K.p.c, a przed należnościami określonymi w art. 1025 § 1 pkt 2–10 K.p.c.
2. W przypadku gdy w okresie wypłaty świadczenia z funduszu alimentacyjnego należności z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej nie zostaną zaspokojone, po zaprzestaniu wypłaty świadczenia organ prowadzący postępowanie egzekucyjne zaspokaja w następującej kolejności:
1) należności wierzyciela alimentacyjnego – do wysokości zasądzonych miesięcznie świadczeń,
2) należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy – do ich całkowitego zaspokojenia,
3) należności powstałe z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej – do ich całkowitego zaspokojenia,
4) należności wierzyciela alimentacyjnego – do ich całkowitego zaspokojenia,
5) należności likwidatora funduszu alimentacyjnego powstałe z tytułu świadczeń alimentacyjnych wypłaconych na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (48) – do ich całkowitego zaspokojenia
– po należnościach określonych w art. 1025 § 1 pkt 1 K.p.c, a przed należnościami określonymi w art. 1025 § 1 pkt 2–10 K.p.c.
3. W przypadku śmierci dłużnika alimentacyjnego należności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2 i 4, wygasają”.
Zobacz też: Komornik alimenty bieżące i zaległe
Zaległe alimenty a fundusz alimentacyjny – do kogo najpierw trafiają uzyskane od dłużnika pieniądze? Na gruncie powołanego przepisu, w świetle ust. 1, należy stwierdzić, iż w okresie otrzymywania przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego wszelkie kwoty alimentów uzyskane od dłużnika alimentacyjnego w pierwszej kolejności powinny trafiać do organu właściwego wierzyciela (gminy) na poczet zwrotu należności dłużnika z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, aż do ich całkowitego zaspokojenia. Jeśli dłużnik ma również zobowiązania z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych, to w dalszej kolejności zaspokajane są właśnie te należności, aż do ich całkowitego zaspokojenia. Dopiero w dalszej kolejności z kwoty wyegzekwowanej od dłużnika pokrywane są należności wierzyciela, czyli zaległe alimenty.
Wprowadzenie zasady, że z kwoty wyegzekwowanej od dłużnika w pierwszej kolejności zaspokajany byłby wierzyciel, oznaczałoby w praktyce, że egzekucja należności z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego byłaby minimalna, gdyż pierwszeństwo w zaspokajaniu miałyby zaległości wierzyciela.
W związku z powyższym, czy można pobierać alimenty z funduszu i od komornika jednocześnie? Jeżeli w okresie otrzymywania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, niezgodnie z kolejnością określoną w ww. art. 28 ust. 1, wierzyciel otrzyma alimenty od dłużnika (bez znaczenia pozostaje, czy są to alimenty na poczet zaległości, czy też bieżące zobowiązania, gdyż ustawa takiego zastrzeżenia nie zawiera), to narazi się na obowiązek zwrotu świadczeń z funduszu alimentacyjnego w kwocie odpowiadającej otrzymanym od dłużnika alimentom (wraz z ustawowymi odsetkami). Świadczenia te będą traktowane jako świadczenia nienależnie pobrane – świadczenia z funduszu alimentacyjnego wypłacone w przypadku, gdy osoba uprawniona w okresie ich pobierania otrzymała alimenty.
Pieniądze od komornika a fundusz alimentacyjny. Jak zostało wyżej wskazane, dopiero w przypadku przyznania i wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego kwoty wyegzekwowane od dłużnika w pierwszej kolejności zaliczane są na poczet zwrotu należności dłużnika z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego. Z inną sytuacją mamy do czynienia w przypadku wyegzekwowania kwot od dłużnika w czasie istnienia obowiązku alimentacyjnego, jeśli wierzyciel nie otrzymuje świadczeń z funduszu alimentacyjnego, np. z uwagi na fakt, iż wniosek o ustalenie prawa do nich jest w trakcie rozpatrywania – to do czasu wydania decyzji o przyznaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego i pierwszej wypłaty przyznanych świadczeń obowiązuje kolejność zaspokajania roszczeń alimentacyjnych z kwoty wyegzekwowanej od dłużnika wskazana w ust. 2 ww. ustawy, tj. w pierwszej kolejności wierzyciel ma prawo otrzymać od dłużnika świadczenia alimentacyjne do wysokości zasądzonych miesięcznie świadczeń.
Świadczenie z funduszu alimentacyjnego jest świadczeniem zwrotnym finansowanym z budżetu państwa i taka regulacja jest konsekwencją istnienia zakazu jednoczesnego pobierania świadczeń z budżetu państwa i alimentów bezpośrednio od dłużnika alimentacyjnego. Po zaspokojeniu należności wierzyciela pozostałe kwoty trafiają następnie do gminy, która jest organem wypłacającym świadczenia aż do ich całkowitego zaspokojenia.
Co jednak w przypadku gdy wierzyciel nie otrzymuje środków z funduszu alimentacyjnego, a komornik nie dopełnił swoich obowiązków? Jeżeli miała miejsce sytuacja opisana w ust. 2 wskazanego artykułu – wyegzekwowania kwot od dłużnika w czasie istnienia obowiązku alimentacyjnego, jeśli wierzyciel nie otrzymywał świadczeń z funduszu alimentacyjnego – to można mówić o zaniedbaniu komornika. Podstawowym środkiem zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym jest skarga na czynności komornika, która zarazem stanowi środek nadzoru sądu nad komornikiem. Służy ona co do zasady na wszelkie czynności komornika – rozstrzygające i faktyczne – oraz na zaniechanie dokonania przez niego czynności.
Zgodnie art. 767 K.p.k. – na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, przy którym działa komornik. Skargę na czynność komornika wnosi się w trybie pośrednim, a więc za pośrednictwem komornika, który dokonał zaskarżonej czynności lub zaniechał jej dokonania. Komornik w terminie trzech dni od dnia otrzymania skargi sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności, o ile nie zostało ono sporządzone wcześniej, albo przyczyn jej zaniechania i przekazuje je wraz ze skargą i aktami sprawy do właściwego sądu, chyba że skargę w całości uwzględnia. O uwzględnieniu skargi komornik zawiadamia skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy.
Skargę może złożyć strona lub inna osoba, której prawa zostały przez czynności lub zaniechanie komornika naruszone bądź zagrożone. Skarga na czynność komornika powinna czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz określać zaskarżoną czynność lub czynność, której zaniechano, jak również wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności wraz z uzasadnieniem. Skargę wnosi się w terminie tygodniowym od dnia dokonania czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona; w innych przypadkach – od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia – od dnia powzięcia wiadomości przez skarżącego o dokonanej czynności. Skargę na zaniechanie przez komornika dokonania czynności wnosi się w terminie tygodniowym od dnia, w którym skarżący dowiedział się, że czynność miała być dokonana.
Przykład 1
Pani Katarzyna, samotna matka dwojga dzieci, od lat nie otrzymywała alimentów od swojego byłego męża. Zwróciła się o pomoc do gminy, która zdecydowała o wypłacie świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Kiedy w końcu udało się wyegzekwować zaległe alimenty od byłego męża, najpierw uregulowano należności z tytułu wypłaconych przez gminę świadczeń. Pani Katarzyna otrzymała pozostałą kwotę, co zapewniło jej stabilizację finansową i większe poczucie bezpieczeństwa.
Przykład 2
Pan Michał znalazł się w trudnej sytuacji. Samotnie wychowywał syna, a matka dziecka nie płaciła regularnie alimentów. W związku z tym postanowił złożyć wniosek o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Gdy komornik wyegzekwował część zaległych alimentów, w pierwszej kolejności przekazał je na poczet zwrotu świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Dopiero później pieniądze trafiły do pana Michała.
Przykład 3
Pani Anna przez kilka lat nie otrzymywała alimentów od swojego byłego partnera. Gmina przyznała jej świadczenia z funduszu alimentacyjnego, aby wspomóc ją w utrzymaniu córki. W momencie, gdy komornik wyegzekwował należności od dłużnika, zgodnie z ustawą, pierwszeństwo miały świadczenia z funduszu. Dzięki temu gmina odzyskała część środków i mogła dalej wspierać osoby w podobnej sytuacji.
Podsumowując, regulacje dotyczące egzekucji alimentów od dłużników alimentacyjnych są niezbędne, aby zapewnić odpowiednie wsparcie osobom uprawnionym do alimentów. Ustawa precyzyjnie określa kolejność zaspokajania należności. To sprawiedliwy system, który zarówno chroni interesy osób uprawnionych do alimentów, jak i zapewnia efektywne działanie publicznego funduszu alimentacyjnego.
Potrzebujesz porady prawnej dotyczącej alimentów? Skorzystaj z naszych usług online! Oferujemy profesjonalne konsultacje i pomoc w przygotowaniu niezbędnych dokumentów, aby ułatwić Ci postępowanie w sprawach związanych z alimentacją. Opisz nam swój problem w formularzu umieszczonym pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów - Dz.U. 2007 nr 192 poz. 1378
4. Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej - Dz.U. 2005 nr 86 poz. 732
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
