Ochrona dziedziczonego majątku przed komornikiem

Czy komornik może zająć odziedziczony spadek?

Tematyka, z którą zwrócił się Pan do nas, nie należy do najłatwiejszych. Nie mam również niestety od Pana zbyt wielu danych. Przede wszystkim nie wiem, co mam rozumieć przez sformułowanie, że spadek jest już otwarty przed sądem. Czy chodzi o to, że w sądzie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku? Jeśli tak to, czy przyjmował Pan spadek czy też odrzucał? Co wchodziło w skład spadku? Kolejna kwestia jest taka, że pisze Pan, iż posiada zajęcie komornicze. Nie wskazuje Pan jednak, na czym owe zajęcie zostało uczynione. Jak mniemam, toczy się przeciwko Panu postępowanie egzekucyjne, ale nie wiem, czy mieszkanie, które chce Pan darować córkom, nie jest obciążone zajęciem i nie toczy się egzekucja z tego składnika majątku.

Na samym wstępie należy wskazać, iż komornik prowadzi swoje postępowania egzekucyjne w oparciu o tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym zaś jest m.in. wyrok sądu / nakaz zapłaty / nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, który został przez sąd zaopatrzony w klauzulę wykonalności celem skierowania egzekucji świadczenia do organu egzekucyjnego jakim jest komornik. Komornik otrzymuje od wierzyciela wniosek o wszczęcie egzekucji wraz z oryginałem tytułu wykonawczego i tylko na tej podstawie może wszcząć i prowadzić egzekucję. Zgodnie z treścią art. 804 Kodeksu postępowania cywilnego komornik nie jest organem uprawnionym do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Komornik jest jedynie organem wykonawczym, który został wyposażony w narzędzia za pomocą których egzekwuje należności na rzecz wierzyciela. Jednakże komornik jest zobligowany do działania w graniach prawa, a więc również w granicach wyznaczanych przez tytuł wykonawczy oraz precyzyjny wniosek wierzyciela. Zgodnie z treścią art. 805 kodeksu postępowania cywilnego:

„Art. 805.

§ 1. Przy pierwszej czynności egzekucyjnej doręcza się dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, z podaniem treści tytułu wykonawczego i wymienieniem sposobu egzekucji oraz z pouczeniem o możliwości, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, a także sporządzony przez organ egzekucyjny odpis tytułu wykonawczego albo zweryfikowanego przez komornika dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 3.

§ 11. Jeżeli podstawę egzekucji stanowi tytuł wykonawczy w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku zaocznego lub nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, upominawczym albo elektronicznym postępowaniu upominawczym, komornik poucza dłużnika również o treści art. 139 § 1 i 5, art. 168, art. 172, art. 8203 § 1 i 2 i art. 825 pkt 2, a także stosownie do orzeczenia stanowiącego tytuł egzekucyjny o treści art. 344, art. 346, art. 492 § 3, art. 493 i art. 503 albo art. 50535.

§ 2. Na żądanie dłużnika komornik powinien okazać mu tytuł wykonawczy w oryginale”.

W sytuacji, gdy nieruchomość już jest zajęta przez komornika i toczy się z niej postępowanie egzekucyjne, wszelkie rozporządzanie nieruchomością jest nieważne i nieskuteczne. Reasumując, jeśli w dziale III KW jest wpis komornika, może Pan nieruchomość zbyć – ale nie ma to żadnego wpływu na postępowanie i nic nie uchroni to tejże nieruchomości. Inaczej troszkę przedstawia się sprawa, jeśli nieruchomość jest wolna.

Zobacz też: Spadek a komornik

Darowizna nieruchomości

Natomiast, w sytuacji, którą Pan opisuje, chciałby Pan darować nieruchomość córkom – zakładając, że nieruchomość nie jest obciążona zajęciem komorniczym. Darowizna nieruchomości (tak jak w Pana przypadku) jest jednak wyjątkiem, bowiem w każdym przypadku wymagane jest zachowanie formy aktu notarialnego. Wizyta u notariusza zwalnia podatników z obowiązku zgłoszenia darowizny nieruchomości do urzędu skarbowego, ponieważ obowiązek przechodzi w tej sytuacji na notariusza. Dodatkowo bezpośrednio u notariusza można dokonać wszystkich innych ważnych czynności, takich jak dokonanie zmian w księdze wieczystej, a dokładniej dokonania wpisów w dziale II księgi wieczystej lub jej założenie w przypadku, gdy nigdy nie była założona. W tym miejscu należy również pamiętać o kwestii podatkowej. Darowizna na ogół opodatkowana jest podatkiem od spadków i darowizn, w której możemy wyróżnić 3 grupy podatkowe. W każdej z tych grup określona jest kwota wolna od podatku, do której wysokości podatnicy są zwolnieni z płacenia podatku do urzędu skarbowego. Pan, dokonując darowizny nieruchomości na rzecz swoich córek, zalicza się do I grupy podatkowej. W I grupie podatkowej kwota wolna od podatku wynosi 9637 zł. Jednak istnieje tutaj jedynie obowiązek zgłoszenia, zaś podatek nie będzie konieczny. Jednakże musi Pan również pamiętać o możliwości cofnięcia niekorzystnych dla wierzyciela czynności.

Przeczytaj też: Darowizna ucieczka przed komornikiem

Skarga pauliańska

W polskim prawie w dalszym ciągu istnieje instytucja skargi pauliańskiej.  Instytucja ta regulowana przez art. 527 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
§ 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
§ 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli”.

Zobacz również: Czy komornik może zająć spadek po rodzicach

Wyzbycie się majątku przez dłużnika

Wobec tego należy mieć na uwadze, że wszelkie czynności opisane powyżej, tj. przepisanie majątku, w tym nieruchomości na inną osobę, głównie bezpłatnie na dzieci, mogą być uznane za nieskuteczne względem wierzyciela. Skarga pauliańska wymaga skierowana do Sądu powództwa jednakże jest to częsty sposób reakcji wierzyciela na uszczuplanie majątku przez dłużnika. Aby wierzyciel nie mógł podważyć ww. czynności, należy ich dokonać przed zaciągnięciem zobowiązań. Przekazywanie części składowych swojego majątku po powstaniu zobowiązania, np. zaciągnięciu kredytu może powodować, że czynność zostanie uznana przez sąd jako czynność pozorna, wobec tego sąd wyda wyrok uznający czynność za bezskuteczną względem wierzyciela, a co za tym idzie komornik będzie mógł prowadzić postępowanie egzekucyjne przeciwko Pańskim córkom w stosunku do przedmiotowej nieruchomości. Należy jednak pamiętać, że postępowanie o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną, czyli skargi pauliańskiej, nie należy do postępowań łatwych. Wiąże się ono również z koniecznością poniesienia opłaty od pozwu, który stanowi 5% wartości przedmiotu sporu, a w przypadku nieruchomości mogą to być duże kwoty i dlatego nie wszyscy wierzyciele decydują się na taki ruch.

Odnośnie zaś bezpieczeństwa takiego rozwiązania należy jednak pamiętać o możliwości odpowiedzialności przewidzianej w Kodeksie karnym. Zgodnie bowiem z treścią. Art. 300:

„§ 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, bądź usuwa znaki zajęcia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 wyrządził szkodę wielu wierzycielom, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Należy pamiętać, że obok odpowiedzialności za sprawstwo, które będzie dotyczyć dłużnika, można odpowiadać również za pomocnictwo, które to również jest zagrożone karą nawet pozbawienia wolności. Wobec tego, nawet Pańskie córki mogą ponosić taką odpowiedzialność. Oczywiście aby tak się stało należy wykazać, że działanie było działaniem celowym, pozornym, a to będzie należało już do wierzycieli”.

W Pańskiej sytuacji najlepiej byłoby spadek odrzucić (ale na to już za późno), a wtedy do spadku powołani byliby Pana spadkobiercy – czyli właśnie dzieci.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.