• Data: 2024-06-18 Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Chciałbym się dowiedzieć, co mam zrobić, gdzie i jak, aby uniknąć sytuacji, że ojciec pociągnie mnie do odpowiedzialności za jego długi lub inne sprawy, roszczenia finansowe. Ojciec opuścił nas, gdy miałem 2 lata, teraz mam 30 i nie widziałem ojca i nie widzę do dziś. Z tego, co wiem, to żyje, ale nic więcej nie wiem. Chciałbym sporządzić odpowiedni dokument notarialny, aby formalnie zrzec się wszystkiego, co jest z nim związane. Jestem wykształcony, mam dobrą pracę i nie chciałbym, aby to, na co pracowałem, pociągało mnie do jakiejś odpowiedzialności finansowej na rzecz nieznanego mi ojca. Co mogę z tym zrobić wcześniej, zanim nieznany mi ojciec zacznie czegoś ode mnie nagle chcieć?
Nie ma takiego dokumentu, który mógłby Pan obecnie sporządzić i podpisać, aby zerwać wszelkie więzy rodzinne i finansowe ojcem. Może Pan zabezpieczyć się przed spłacaniem długów spadkowych po ojcu.
Może Pan podpisać z ojcem umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia albo odrzucić spadek w ciągu 6 miesięcy od śmierci ojca. Obie operacje pozwolą Panu uniknąć spłacania długów po ojcu.
Zrzeczenie się dziedziczenia to umowa zawierana za życia spadkodawcy- ojca- pozwala na uregulowanie spraw spadkowych jeszcze za życia i wykluczenie jako spadkobiercy osoby, która z potencjalnym spadkodawcą podpisuje taką umowę. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia musi być zawarta w formie aktu notarialnego.
Zobacz też: Jak zabezpieczyć się przed długami dorosłych dzieci
Odrzucić spadek można u notariusza lub w sądzie. W ciągu 6 miesięcy od powzięciu informacji o zgonie ojca. Jak wynika z art. 1012 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. Jak wynika z cytowanego przepisu, początek biegu terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wiąże się z chwilą dowiedzenia się przez spadkobiercę o tytule powołania do spadku. Przy czym chodzi tu o pozytywną wiedzę o faktach, z których wynika powołanie, pochodzącą z miarodajnego źródła, na przykład z zawiadomienia sądu, czy zawiadomienia przez innego spadkobiercę. Natomiast, w pierwszej kolejności spadkobierca musi dowiedzieć się o śmierci spadkodawcy. Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przewidziany w art. 1015 § 1 jest terminem zawitym prawa materialnego. Nie podlega on zatem przedłużeniu ani przywróceniu. Oznacza to, że z chwilą jego upływu wygasa uprawnienie do skorzystania z tego prawa, a oświadczenie złożone po upływie tego terminu nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Upływ terminu z art. 1015 § 1. Sąd uwzględnia z urzędu (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt V CSK 18/12).
Zgodnie z art. 1020 spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
Przeczytaj też: Zrzeczenie się spadku
Jednak pozostają jeszcze dwie kwestie – ewentualne roszczenia alimentacyjne ojca. Ale tu także jest furtka.
Jeśli ojciec będzie w tzw. niedostatku, będzie mógł dochodzić od Pana alimentów. Niedostatek to stan, w którym rodzice nie są w stanie zaspokoić wszystkich lub nawet części swoich uzasadnionych potrzeb. Sąd, badając, czy rodzice znajdują się w niedostatku, musi stwierdzić, że uzasadnione potrzeby rodziców muszą być zaspokojone przez alimenty. Definicja niedostatku nie została określona wprost w przepisach prawa, można jednak określić jej znaczenie na podstawie wyroków, np. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 marca 1999 r., sygn. akt III CKN 826/98: „O pozostawieniu »w niedostatku«, o jakim mowa w art. 133 § 2 KRO można mówić w sytuacji, kiedy powód ma kłopoty z zaspokojeniem przynajmniej części swoich usprawiedliwionych i koniecznych potrzeb życiowych”.
Jednak zgodnie z art. 1441 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego”.
Tu mógłby Pan powołać się na to, że ojciec Pana nie utrzymywał, zerwał więzi, nie pomagał.
Niestety najgorszym scenariuszem, z którego praktycznie nie ma wyjścia, jest ewentualna odpłatność za DPS, w przypadku gdyby ojca umieszczono w placówce.
Podstawę materialnoprawną zobowiązania stanowi przepis art. 61 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. nr 175, poz. 1362 ze zm.) zwanej dalej ustawą.
Podmioty zobowiązane do ponoszenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej wymienia przepis art. 61 ust. 1 ustawy w punktach od 1 do 3, ustanawiając jednocześnie kolejność ponoszenia przez te podmioty owej odpłatności. W punkcie pierwszym ustawodawca wymienia mieszkańca domu, a w przypadku osób małoletnich jego przedstawiciela ustawowego, w drugim małżonka i zstępnych przed wstępnymi, a w punkcie trzecim gminę, z której osoba został skierowana do domu pomocy społecznej.
Jednocześnie w ustępie 2 art. 61 ustawy ustawodawca określa granice obciążenia poszczególnych grup podmiotów odpłatnością za pobyt w domu pomocy społecznej. Powołany przepis ustawy o pomocy społecznej stanowi bowiem, że mieszkaniec domu (przedstawiciel ustawowy małoletniego mieszkańca) ponosi odpłatność w wysokości nie większej niż 70% swojego dochodu (dochodu małoletniego dziecka). Przepis ma funkcję ochronną. Nie pozwala na bezwzględne żądanie całości opłaty od mieszkańca, którego dochody własne odbiegają od średniego kosztu utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej. Jeżeli kwota odpowiadająca 70% dochodu własnego mieszkańca nie pokrywa pełnej opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej, następuje ustalenie podmiotów zobowiązanych do jej uiszczenia z kręgu wskazanego w art. 61 ust. 1 pkt 2 ustawy.
Tu niestety brane jest pod uwagę tylko kryterium ustawowe – dochodowe. Nic więcej. Żadne argumenty. I nie ma przed tym możliwości obrony, powołując się na brak więzi czy cokolwiek innego.
Zrzeczenie się dziedziczenia
Jan, mając 35 lat, dowiedział się od rodziny, że jego ojciec, z którym nie miał kontaktu od dzieciństwa, ma poważne długi. Jan, chcąc zabezpieczyć się przed ewentualnym przejęciem długów po śmierci ojca, skontaktował się z prawnikiem. Prawnik doradził mu zawarcie umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia. Jan spotkał się z ojcem i podpisał umowę notarialną, która wyklucza go jako spadkobiercę. Dzięki
Odrzucenie spadku
Anna, lat 28, niespodziewanie dowiedziała się o śmierci swojego ojca, który opuścił rodzinę wiele lat temu. Po rozmowie z rodziną i prawnikiem, okazało się, że ojciec miał spore zadłużenia. Anna zdecydowała się na odrzucenie spadku, aby nie być odpowiedzialną za te długi. Udała się do notariusza i w ciągu 6 miesięcy od śmierci ojca złożyła odpowiednie oświadczenie. Dzięki temu Anna nie musiała spłacać żadnych zobowiązań finansowych ojca.
Roszczenia alimentacyjne
Paweł, lat 40, nie miał kontaktu ze swoim ojcem od ponad 30 lat. Nagle otrzymał wezwanie do sądu w sprawie roszczeń alimentacyjnych od ojca, który znalazł się w trudnej sytuacji finansowej. Paweł, czując się niesprawiedliwie obciążony, powołał się na artykuł 1441 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, argumentując, że żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ponieważ ojciec nigdy nie uczestniczył w jego życiu ani nie pomagał mu finansowo. Sąd przychylił się do argumentów Pawła i oddalił roszczenia alimentacyjne ojca.
Aby zabezpieczyć się przed długami ojca, można skorzystać z kilku prawnych rozwiązań. Najważniejsze z nich to zawarcie umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia jeszcze za życia ojca, odrzucenie spadku po jego śmierci oraz obrona przed roszczeniami alimentacyjnymi, powołując się na brak więzi i nieuczestniczenie ojca w życiu dziecka. Każde z tych działań wymaga jednak odpowiednich kroków prawnych i najlepiej skonsultować się z prawnikiem, aby upewnić się, że wszystkie formalności zostaną dopełnione poprawnie.
Potrzebujesz pomocy prawnej w zabezpieczeniu się przed długami ojca? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online i profesjonalnego sporządzania pism - szybkie, dyskretne i skuteczne rozwiązania na wyciągnięcie ręki! Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt V CSK 18/12
3. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 marca 1999 r., sygn. akt III CKN 826/98
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
