Autor: Wioletta Dyl
Mąż do związku małżeńskiego wprowadził zakupiony na kredyt grunt rolny. Prowadził firmę, po ślubie niestety się zadłużał. Ustanowiliśmy rozdzielność majątkową. Mąż postanowił przepisać mi w darowiźnie połowę nieruchomości (gruntu rolnego i domu). Tak też zrobił, a niedługo potem zachorował poważnie na serce. Niestety wzięte przez niego kredyty zostały wypowiedziane z powodu braku możności spłaty zadłużeń. Czy w tej sytuacji mogę odłączyć niezadłużoną część nieruchomości, czyli tę należącą do mnie, a pozostałą oddać wierzycielom? Czy moją częścią otrzymanej w darowiźnie nieruchomości odpowiadam za długi męża? Słyszałam również o skardze pauliańskiej wierzycieli, proszę o opis jak przedstawia się prawnie opisana przeze mnie sytuacja.
Żona nie zawsze odpowiada za długi, które zaciągnął jej mąż. Ma tu znaczeni, kiedy powstał dług i czy małżonka zgodziła się na jego zaciągnięcie. Bardzo istotne jest również, jak małżonkowie między sobą uregulowali prawnie sprawy majątkowe.
Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków (wspólność ustawowa) lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:
Zobacz też: Umowa darowizny a długi darczyńcy
Do stycznia 2005 r. obowiązywała w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym zasada, która umożliwiała wierzycielowi, którego dłużnikiem był tylko jeden z małżonków, zaspokojenie z majątku wspólnego. Rozwiązanie to wzmacniało pozycję wierzyciela, w oczywisty jednak sposób godziło w interesy małżonka dłużnika, który mógł nawet nie wiedzieć o istnieniu długu. Aby jednak skutecznie prowadzić egzekucję z majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka, niezbędne było uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika. Bez takiej klauzuli niemożliwe było prowadzenie egzekucji z nieruchomości wspólnej (uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 września 1996 r., sygn. akt III CZP 60/96, OSNC 1996/11/140). W myśl art. 787 § 1 K.p.c. – tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd mógł nadać klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi, z ograniczeniem jednak jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową.
Od stycznia 2005 r. zmienił się znacząco zakres odpowiedzialności za długi małżonków, gdyż wprowadzono zasadę, że możliwe jest zaspokojenie się wierzyciela z majątku wspólnego małżonków, ale tylko wtedy, gdy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą drugiego małżonka (w przeciwnym razie egzekucję można prowadzić tylko z osobistego majątku dłużnika). Zgodnie z obecnie obowiązującym brzmieniem art. 787 K.p.c. – warunkiem uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika będzie przedłożenie dokumentu urzędowego lub prywatnego, potwierdzającego zgodę małżonka dłużnika na dokonanie czynności.
Przeczytaj też: Czy mając rozdzielność majątkową można się razem rozliczać
Przenosząc te unormowania na opisana sytuację – zgoda drugiego małżonka jest niezbędna wówczas, gdyby kredyt zaciągał tylko jeden z nich, a oboje łączy wspólność majątkowa. Jeżeli bank udzielił kredytu obojgu małżonkom – tj. jeden zaciągnął kredyt, a drugi współmałżonek wyraził na to zgodę –może wyegzekwować niepłacone raty z majątku wspólnego oraz z majątków osobistych obojga małżonków. Może to bowiem uczynić na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko obojgu małżonkom. Natomiast tytuł egzekucyjny wystawiony tylko przeciwko jednemu małżonkowi upoważnia do prowadzenia egzekucji z całego majątku wspólnego małżonków po nadaniu mu klauzuli wykonalności także przeciwko drugiemu małżonkowi. Drugi małżonek za to zadłużenie odpowiada jedynie z majątku objętego wspólnością majątkową, natomiast nie ponosi odpowiedzialności ze swojego majątku osobistego.
Aby zatem bank mógł uzyskać klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, musiałby przedstawić dokument urzędowy lub prywatny, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika, czyli za Pani zgodą. Innymi słowy, Pani nie może odpowiadać za długi swojego męża, jeśli o nich nie wiedziała lub nie zgodziła się na ich zaciągnięcie. Tak więc w opisanej sytuacji odpowiedzialność za długi zależy od tego, czy Pani mąż, zaciągając zobowiązanie, działał za Pani zgodę. Brak zgody nie spowoduje wprawdzie, że czynność prawna stanie się nieważna, ale wierzyciel będzie mógł ściągnąć dług jedynie z majątku osobistego tego z małżonków, który go zaciągnął, oraz z jego wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych z innej działalności.
Zobacz również: Przepisanie domu na syna
Dodatkowo chroni Panią rozdzielność majątkowa z tym zastrzeżeniem, że jeżeli darowizna gruntu i domu nastąpiła już po zaciągnięciu kredytu, to trzeba pamiętać, że wierzyciel może wystąpić z tzw. skargą pauliańską. Jeżeli bowiem dług datuje się sprzed dokonania aktu darowizny na Pani rzecz, to wierzyciel może wystąpić z taką ze skargą. Ma na to 5 lat od daty dokonania aktu darowizny. Zgodnie z art. 527 § 1 Kodeksu cywilnego - jeżeli na skutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela osoba trzecia (tutaj Pani) uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może dochodzić uznania takiej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeśli spełnione zostaną pewne warunki. Przede wszystkim dłużnik musiał działać ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, a dodatkowo osoba trzecia doskonale o tych pobudkach wiedziała lub też przy zachowaniu należytej staranności mogła taką wiedzę uzyskać. Natomiast jeśli korzyść majątkową w skutek czynności prawnej dłużnika uzyskała osoba będąca z nim w bliskim stosunku, tak jak Pani (będąc przecież żoną), z góry domniemywa się, że taka osoba wiedziała, że dłużnik działał z bezpośrednim zamiarem pokrzywdzenia swoich wierzycieli. Zgodnie z brzmieniem art. 528 Kodeksu cywilnego - jeżeli na skutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może dochodzić uznania takiej czynności za bezskuteczną. Nadto jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny lub też stał się niewypłacalny na skutek dokonania darowizny, to z góry zakłada się, że działał ze świadomością pokrzywdzenia swoich wierzycieli. Obawiam się, że tak mogło być w Państwa przypadku.
Uznanie skargi pauliańskiej przez sąd za uzasadnioną sprawia, że zaskarżona przez wierzyciela czynność prawna jego dłużnika (umowa darowizny męża na Pani rzecz) staje się wobec niego nieskuteczna. Innymi słowy, w takim przypadku dokonana przez męża darowizna na Pani rzecz będzie wobec takiego wierzyciela uznana za bezskuteczną, czyli połowa gruntu i domu będzie traktowana jakby były wyłączną własnością Pani męża. Proszę zatem mieć tą okoliczność na uwadze.
Zatem owa zadłużona część powinna ulec spieniężeniu i zaspokojeniu wierzyciela.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
