• Data: 2024-01-12 Autor: Michał Berliński
Czy zamieszkiwanie z osobą zadłużoną, nad którą ciąży postępowanie egzekucyjne, wiąże się z konsekwencjami dla współmieszkańców? To pytanie, które często nurtuje osoby znajdujące się w podobnej sytuacji. Z takim problemem zwróciła się do nas pani Monika, która jest właścicielką własnościowego mieszkania, w którym jest zameldowany jej 33-letni syn. Prowadzi on jednoosobową działalność gospodarczą. Syn posiada zadłużenia w kwocie ok. 60 000 zł (ZUS, US, bank), które ciągle rosną. Pani Monika boi się, że komornik zajmie jej mieszkanie. Prosi więc o informacje, czy komornik może zająć mieszkanie matki dłużnika, zważywszy na to, że syn jest zameldowany w tym mieszkaniu.
Od razu na wstępie pragnę uspokoić naszą klientkę. Sam fakt zamieszkiwania z osobą, która jest dłużnikiem i jest wobec niej prowadzone postępowanie egzekucyjne, nie oznacza, że w jakikolwiek sposób jest Pani zobligowana do regulowania należności za inne osoby, w tym przypadku za swojego syna.
Na samym początku należy wskazać, że postępowanie egzekucyjne toczy się wobec syna. Komornik prowadzi swoje postępowanie na podstawie wniosku wierzyciela oraz dołączonego do niego tytułu wykonawczego. Klauzula wykonalności to swego rodzaju postanowienie, które wydaje sąd celem przedłożenia wyroku lub innego orzeczenia właściwemu komornikowi. Komornik, otrzymując wniosek wraz ze wspomnianym tytułem, dokonuje wszczęcia postępowania egzekucyjnego doręczając dłużnikowi przy pierwszej czynności odpis zawiadomienia o wszczęciu postępowania wraz z odpisem tytułu wykonawczego. Komornik w swoim postępowania dysponuje wpierw adresem wskazanym mu przez wierzyciela, a następnie adresami, które ustali w wyniku zapytań do różnych instytucji – np. Baza PESEL NET lub Biuro Ewidencji Ludności. Adres, pod którym zamieszkuje pani MOnika, został zapewne wskazany przez wierzyciela. Wierzyciel zaś dysponuje adresem, który podał sam dłużnik przy zawieraniu umowy pożyczki/kredytu czy innych, np. o świadczenie usług telekomunikacyjnych, czy przy prowadzeniu działalności w ZUS i US.
Zobacz też: Czy komornik może zająć mieszkanie na kredyt
W przypadku, gdy wierzyciel złoży wniosek o przeprowadzenie czynności terenowych lub komornik sam z urzędu podejmie takie czynności, organ egzekucyjny uda się pod wskazany adres. W przypadku, gdyby komornik nie zastał w mieszkaniu nikogo z dorosłych domowników, najpewniej odstąpi od czynności i pozostawi wezwanie do stawienia się w kancelarii. Jednakże w przypadku, gdy kwota dochodzonego roszczenia będzie duża, a wierzyciel złoży wniosek o otwarcie mieszkania i przeprowadzenia czynności w asyście policji, komornik może zarządzić otwarcie mieszkania. Upoważnia go do tego art. 814 Kodeksu postępowania cywilnego, który mówi, że:
„Jeżeli cel egzekucji tego wymaga, komornik zarządzi otworzenie mieszkania oraz innych pomieszczeń i schowków dłużnika, jak również przeszuka jego rzeczy, mieszkanie i schowki. Gdyby to nie wystarczyło, komornik może ponadto przeszukać odzież, którą dłużnik ma na sobie. Komornik może to uczynić także wówczas, gdy dłużnik chce się wydalić lub gdy zachodzi podejrzenie, że chce usunąć od egzekucji przedmioty, które ma przy sobie. Jeżeli w czasie dokonywania czynności egzekucyjnych w mieszkaniu dłużnika komornik zauważy, że dłużnik oddał poszukiwane przedmioty swemu domownikowi lub innej osobie do ukrycia, komornik może przeszukać odzież tej osoby oraz przedmioty, jakie ma ona przy sobie”.
Wskazać należy jednak, że takie sytuację mają miejsce niezwykle rzadko z uwagi na konieczność poniesienia przez wierzyciela dodatkowych kosztów, takich jak np. ślusarz czy opłata za asystę policji.
Dochodząc już do samego sedna sprawy, informuję, że komornik sądowy ma prawo dokonać zajęcia ruchomości znajdujących się we władaniu dłużnika. Oznacza to, że – najogólniej rzecz ujmując – komornik nie ustala, czy rzecz należy formalno-prawnie do dłużnika, lecz, czy nią włada, tzn. korzysta z niej, używa jej.
Przeczytaj też: Czy komornik może zająć mieszkanie przepisane na dziecko
Zajęcie ruchomości przez komornika sądowego polega na spisaniu protokołu zajęcia. Dokument ten wskazuje, jaka ruchomość (ruchomości) jest zajęta, a także jaka jest jej wartość. Komornik podczas zajęcia musi także wyznaczyć dozorcę – najczęściej jest nią sam dłużnik lub osoba, u której ruchomości zostały zajęte. Komornik, dokonując zajęcia, ustali również, komu mogą przysługiwać prawa do zajętych ruchomości i o samym fakcie zajęcia niezwłocznie ich powiadomi i pouczy o prawie zwolnienia ruchomości spod zajęcia poprzez złożenie stosownego wniosku/powództwa.
W opisanym przypadku komornik nie będzie w stanie ustalić, którymi ruchomościami dłużnik włada, z uwagi na jego nieobecność oraz na fakt aktualnego niezamieszkiwania pod wskazanym adresem, bowiem z tego, co rozumiem, syn tylko jest zameldowany pod adresem matki. W tym przypadku komornik będzie mógł zająć tylko te rzeczy będące w klientki władaniu, co do których przyzna ona, iż stanowią własność dłużnika, bądź zgodzi się na ich zajęcie. Jeśli zaś w mieszkaniu znajdują się ruchomości stanowiące jedynie własność matki dłużnika, należy ten fakt zgłosić komornikowi i formalnie do protokołu wyrazić swój sprzeciw wobec zajęcia. Jeśli postępowanie egzekucyjne, które prowadzone jest wobec syna, dotyczy niespłaconych alimentów, wtedy zgodnie z art. 845 § 2a komornik będzie mógł również zająć ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem, nawet bez zgody tej osoby. Aby upewnić się, jakie postępowanie prowadzi komornik – zwykłe czy alimentacyjne – wystarczy ustalić jego sygnaturę: postępowanie alimentacyjne jest poprzedzone literami KMP.
Dodatkowo warto pamiętać o rzeczach, których zajęcie jest niedopuszczalne z uwagi na ograniczenia przewidziane w art. 829 Kodeksu postępowania cywilnego:
„Art. 829. [Ograniczenia przedmiotowe]
Nie podlegają egzekucji:
1) przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników, w szczególności lodówka, pralka, odkurzacz, piekarnik lub kuchenka mikrofalowa, płyta grzewcza służąca podgrzewaniu i przygotowywaniu posiłków, łóżka, stół i krzesła w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników oraz po jednym źródle oświetlenia na izbę, chyba że są to przedmioty, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju;
11) pościel, bielizna i ubranie codzienne, w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
7) (uchylony);
8) produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 499, 399 i 959) niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 175, 447 i 534);
9) przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny”.
W związku z powyższym pani Monika powinna również poinformować komornika uprzednio, że syn z nią nie zamieszkuję. Istnieje również możliwość wymeldowania go z tego lokalu.
Przypadek Pani Anny i jej syna Marcina
Pani Anna mieszkała ze swoim synem Marcinem, który zaciągnął duży dług. Gdy do ich domu przyszedł komornik, pani Anna obawiała się, że straci swoje rzeczy, ponieważ syn był zameldowany pod tym samym adresem. Jednakże, dzięki wyjaśnieniom komornika, zrozumiała, że tylko przedmioty należące do syna mogą zostać zajęte. Ostatecznie, komornik zajął jedynie laptop i telewizor Marcina, pozostawiając nienaruszone mienie pani Anny.
Historia Pana Krzysztofa, którego syn zalegał z alimentami
Pan Krzysztof mieszkał z synem Pawłem, który nie płacił alimentów na swoje dzieci. Komornik podjął decyzję o zajęciu niektórych przedmiotów w ich wspólnym mieszkaniu. W tym przypadku, ze względu na charakter zadłużenia (alimenty), komornik miał prawo zająć również rzeczy należące do pana Krzysztofa, nawet jeśli nie były one własnością Pawła. Jednak po przedstawieniu dowodów na własność tych przedmiotów, komornik zrezygnował z ich zajęcia, skupiając się na mieniu syna.
Sytuacja Pani Ewy, której córka miała długi
Pani Ewa mieszkała z córką Kasią, która miała znaczne zadłużenie z tytułu niespłaconych kredytów. Kiedy komornik odwiedził ich mieszkanie, pani Ewa była przerażona myślą o utracie swoich osobistych przedmiotów. Jednakże, komornik skupił się wyłącznie na dobytku Kasi, omijając rzeczy należące do pani Ewy. Ponadto pani Ewa została poinformowana, że pewne przedmioty, takie jak jej lodówka czy pralka, są chronione przez prawo i nie mogą zostać zajęte w procesie egzekucyjnym.
Podsumowując, zamieszkiwanie z dłużnikiem nie musi automatycznie prowadzić do konsekwencji finansowych dla pozostałych domowników. Kluczowe jest zrozumienie, że komornik zajmuje wyłącznie mienie należące do dłużnika, a określone przedmioty osobiste i domowe są chronione przez prawo.
Jeśli potrzebujesz indywidualnej porady prawnej lub pomocy w przygotowaniu pism związanych z postępowaniem egzekucyjnym, skorzystaj z naszych usług doradztwa on-line. Nasi eksperci są do Twojej dyspozycji, już teraz więc skontaktuj się z nami przez formularz zamieszczony pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
