• Data: 2024-01-10 Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
W dzisiejszym tekście rozważymy, czy świadczenie integracyjne może być zajęte przez komornika. Pytanie w tym temacie zadała nam pani Karolina. Napisała, że w jej Centrum Integracji Społecznej jest uczestniczka realizująca program reintegracji społecznej i zawodowej, która z tego tytułu otrzymuje, na podstawie ustawy o zatrudnieniu socjalnym, świadczenie integracyjne. Komornik domaga się zajęcia tego świadczenia z tytułu alimentów. Dotąd informowano komorników o zwolnieniu świadczenia integracyjnego z zajęcia, także z tytułu alimentacyjnego, podając art. 833 § 6 Kodeksu postępowania cywilnego, i odpowiedź ta była uwzględniana. Jednak ten komornik poucza panią Karolinę i jej pracowników, że źle interpretują przepisy, i przywołuje art. 831 § 1 pkt 2, tj. „sumy przyznane na specjalne cele przez Skarb Państwa (w szczególności stypendia, wsparcia), podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów do trzech piątych części”. Klientka prosi o rozstrzygnięcie tego problemu.
Moim zdaniem w sporze z komornikiem należy przyznać rację osobie pytającej – z przyczyn podanych poniżej. A zatem – świadczenie integracyjne to świadczenie pieniężne wypłacane uczestnikowi centrum integracji społecznej w ramach indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego. Na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 40 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – powiatowe urzędy pracy przeznaczają środki Funduszu Pracy na finansowanie świadczeń integracyjnych wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne.
Prawdą jest, że zgodnie z art. 1083 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.), przewidującym ograniczenia egzekucji, dochody wymienione w art. 831 § 1 pkt 2 K.p.c. podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów do trzech piątych części.
Dochodami wymienionymi w tym przepisie są sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (w szczególności stypendia i wsparcia). Według art. 831 § 1 pkt 2 sumy te nie podlegają egzekucji, chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z urzeczywistnieniem tych celów albo z tytułu obowiązku alimentacyjnego.
Do tego rodzaju sum zalicza się w doktrynie (J. Bodio [w:] Kodeks, pod red. A. Jakubeckiego, art. 1083, uwaga 1, s. 1303; M. Romańska, [w:] Alimenty, pod red. J. Ignaczewskiego, art. 1083, uwaga 1) m.in.: subwencje na cele oświatowe, kulturalne i artystyczne oraz wszelkiego rodzaju stypendia na kształcenie (stypendia studenckie, doktorskie i habilitacyjne).
Zobacz też: Czy komornik może zająć świadczenie pielęgnacyjne
Relacja miedzy art. 1083 § 1 K.p.c. a 831 § 1 pkt 2 K.p.c. jest taka, że ten pierwszy wskazany przepis stanowi uzupełnienie regulacji zawartej w drugim, ponieważ wskazuje dokładnie, jaki jest zakres wyjątku od reguły niepodlegania analizowanych sum egzekucji w ramach egzekucji świadczeń alimentacyjnych. W egzekucji świadczeń alimentacyjnych sumy te podlegają egzekucji do trzech piątych.
Należy jednak zauważyć fakt, iż art. 831 § 1 K.p.c. zawiera pkt 9), co oznacza, że nie podlega egzekucji, obok pkt 2) wskazującego sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (w szczególności stypendia, wsparcia), chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z urzeczywistnieniem tych celów albo z tytułu obowiązku alimentacyjnego, również świadczenie integracyjne w rozumieniu ustawy o zatrudnieniu socjalnym. Warto zauważyć, że regulacja pkt 9) nie przewiduje żadnych odstępstw od tej zasady.
Na mocy nowelizacji dokonanej ustawą o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz niektórych innych ustaw rozszerzony został katalog świadczeń podlegających wyłączeniu spod egzekucji o świadczenie integracyjne w rozumieniu ustawy o zatrudnieniu socjalnym. Stosownie do art. 2 pkt 6 przedmiotowej ustawy pod pojęciem świadczenia integracyjnego należy rozumieć świadczenie pieniężne wypłacane uczestnikowi centrum integracji społecznej w ramach indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego. Znalazło to swój wyraz nie tylko w regulacji art. 831 § 1 K.p.c. pkt 9), ale również w art. 833 § 6 K.p.c., zgodnie z którym:
„Nie podlegają egzekucji świadczenia alimentacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia integracyjne, świadczenie wychowawcze oraz jednorazowe świadczenie, o którym mowa w art. 10 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz. U. poz. 1860 oraz z 2018 r. poz. 1076).”
W art. 833 § 6 K.p.c. zostały wymienione przez ustawodawcę istniejące obecnie w polskim systemie prawnym świadczenia, które mają wspomagać dłużnika i jego rodzinę dla zapewnienia jej minimalnego poziomu egzystencji. Omawiany paragraf był wielokrotnie nowelizowany wraz z modyfikacjami, jakie zachodziły w obrębie systemu świadczeń rodzinnych i innych instrumentów finansowych wspomagających politykę prorodzinną państwa. Przepis ten jest również konsekwencją postanowień ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Ustawa ta określa warunki nabywania prawa do świadczenia wychowawczego oraz zasady przyznawania i wypłacania tego świadczenia. Podobne znaczenie mają postanowienia ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która określa m.in.: zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych; zasady i formy sprawowania pieczy zastępczej oraz pomocy w usamodzielnianiu jej pełnoletnich wychowanków oraz zasady finansowania wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.
Zatem na podstawie art. 833 § 6 K.p.c. całkowicie wyłączone są z egzekucji świadczenia alimentacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe i dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia integracyjne, świadczenie wychowawcze oraz jednorazowe świadczenie, o którym mowa w art. 10 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”.
Przypadek Anny, uczestniczki centrum integracji społecznej
Anna, będąca uczestniczką centrum integracji społecznej, otrzymywała regularne świadczenia integracyjne. Kiedy komornik wszczął postępowanie egzekucyjne wobec Anny z powodu niezapłaconych zobowiązań finansowych, okazało się, że jej świadczenia integracyjne zostały wyłączone z egzekucji. Pomimo poważnych długów Anna mogła nadal polegać na tych środkach, co pozwoliło jej kontynuować program reintegracji społecznej bez dodatkowego obciążenia finansowego.
Doświadczenie Krzysztofa, ojca dwójki dzieci
Krzysztof, samotny ojciec dwójki dzieci, korzystał ze świadczenia integracyjnego, by otrzymać pomoc w utrzymaniu rodziny i poszukiwaniu pracy. Kiedy jego była partnerka wystąpiła o alimenty na dzieci, komornik nie mógł zajmować świadczeń integracyjnych Krzysztofa, co zapewniło mu minimalne zabezpieczenie finansowe i pozwoliło utrzymać stabilność życiową dla siebie i dzieci.
Podsumowując, świadczenia integracyjne są istotnym elementem wsparcia dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, a ich ochrona przed zajęciem komorniczym odgrywa kluczową rolę w umożliwieniu im kontynuacji procesu reintegracji społecznej i zawodowej.
Jeśli potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej dotyczącej egzekucji komorniczej lub pomocy w przygotowaniu pism prawnych, skorzystaj z naszych usług doradczych online. Także jeśli bliska Ci osoba nie czuje się pewnie w gąszczu przepisów prawnych – opisz sprawę na formularzu kontaktowym spod tego tekstu.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001
3. Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym - Dz.U. 2003 nr 122 poz. 1143
4. Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci - Dz.U. 2016 poz. 195
5. Ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem" - Dz.U. 2016 poz. 1860
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
