• Data: 2024-01-14 Autor: Adam Dąbrowski
W dzisiejszym świecie, gdzie gospodarka odpadami i ochrona środowiska stają się coraz bardziej istotne, umowy o odbiór i unieszkodliwianie odpadów komunalnych nabierają szczególnego znaczenia. W gąszczu zobowiązań nietrudno jednak zapomnieć o niektórych opłatach, np. za śmieci. Taki problem miał pan Mateusz, który otrzymał wezwanie do zapłaty od komornika. Sprawa dotyczy odpadów komunalnych: w 2015 r. otrzymał fakturę za usługę odbioru odpadów, niestety jej nie opłacił. W listopadzie 2018 r. przeprowadzone zostało upominawcze postępowanie sądowe w sądzie rejonowym, a w listopadzie 2019 r. została nadana klauzula wykonalności. Nasz klient nie był powiadomiony o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu. W rezultacie został też obciążony kosztami zastępstwa prawnego. Pyta nas, czy nie doszło jeszcze do przedawnienia tej należności. Czy coś może zrobić, aby tę sprawę odkręcić?
Niekwestionowany w sprawie jest fakt, że pana Mateusza łączyła z powodem umowa o odbiór i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, na podstawie której powód (wierzyciel) świadczył usługi odbioru odpadów.
Znaczna część istotnych warunków umowy o odbiór i unieszkodliwianie odpadów została uregulowana przepisami szczególnymi tj. ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz wydanymi na jej podstawie aktami prawa miejscowego. W ten sposób swoboda kontraktowa stron została istotnie ograniczona i poddana wymogom powszechnie obowiązującego prawa. Artykuł 353 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) pozwala stronom zawierającym umowę ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Elementy przedmiotowo istotne umowy o odprowadzanie odpadów komunalnych zostały wystarczająco uregulowane przez inne przepisy w rozumieniu art. 750 K.c., a więc przez powoływaną wyżej ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz wydanych na jej podstawie aktach prawa miejscowego. W konsekwencji do tej kategorii umów, pomimo że są to umowy o świadczenie usług, nie znajdują odpowiedniego zastosowania przepisy o zleceniu (art. 750 K.c.). Powołane przepisy szczególne kształtują łącznie stosunek prawny łączący strony, umożliwiając rekonstrukcję istotnych obowiązków stron na poziomie ogólnym. Co prawda, regulacja ustawowa nie ma charakteru kompleksowego, tym nie mniej jednak swoboda kontraktowa stron została znacząco ograniczona chociażby poprzez sam obowiązek kontraktowy w tym zakresie i określenie wzajemnych zobowiązań obu stron.
W tej sytuacji nie mają zastosowania w rozpoznawanym wypadku normy art. 750 w zw. z art. 751 K.c. Powołany przepis art. 750 K.c. stanowi, że do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Jednoznaczne sformułowanie o zastosowaniu tego przepisu do umów, gdy nie są one uregulowane odrębnymi przepisami, wyklucza jego zastosowanie do umowy o świadczenie usług polegających na odbiorze i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych uregulowanej w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Do roszczeń wynikających z umowy o odbiór i unieszkodliwianie odpadów znajduje zastosowanie termin 3-letni, przewidziany w art. 118 K.c.
Nasz klient wskazuje, że w listopadzie 2018 r. odbyła się sprawa sądowa. Oznaczałoby to, że nie doszło jeszcze do przedawnienia opłat za śmieci. Aczkolwiek należałoby sprawdzić termin zapłaty faktury i ustalić, kiedy mijały 3 lata.
Warto wiedzieć, że ustawą z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw zmieniono znacząco zasady przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych. Poza zmianą długości terminów przedawnienia oraz zasad przedawnienia roszczeń przysługujących przedsiębiorcom przeciwko konsumentom, duże znaczenie praktyczne mają wprowadzone wtedy przepisy przejściowe, które decydują o zasadach przedawnienia roszczeń istniejących w dniu 9 lipca 2018 r. (wtedy weszła w życie wspomniana nowelizacja) i do tego dnia nieprzedawnionych. Dodatkowo nowelizacja ta wprowadziła też ważne zmiany do Kodeksu postępowania cywilnego.
Jak pamiętamy, w przepisach Kodeksu cywilnego istniały trzy terminy przedawnienia:
Zgodnie z przywołaną nowelizacją skróceniu uległy terminy 10-letnie. Od 9 lipca 2018 r. roszczenia takie przedawniają się z upływem 6 lat. Ponadto wprowadzono do art. 118 K.c. także drugie zdanie, które dotyczy obliczania terminów przedawnienia wynoszących dwa lata lub więcej. Bieg takiego terminu przedawnienia będzie kończyć się z upływem ostatniego dnia roku kalendarzowego. W konsekwencji terminy przedawnienia zostaną w większości przypadków wydłużone o czas do końca roku kalendarzowego.
Dla praktyki znaczenie mają przepisy przejściowe, które odnoszą się do kwestii przedawnienia roszczeń, które powstały przed wejściem w życie nowelizacji (09.07.2018 r.) i do tego dnia się nie przedawniły. Do takich roszczeń należy stosować nowe reguły dotyczące przedawnienia (art. 5 ust. 1 nowelizacji). To oznacza, że terminy przedawnienia roszczeń, których długość wynosiła dwa lata i więcej, będą upływać 31 grudnia danego roku kalendarzowego.
W tych nowych przepisach znalazło się jednak kilka wyjątków co do roszczeń istniejących i nieprzedawnionych w dniu 9 lipca 2018 r. Jeden z nich dotyczy roszczeń skierowanych przeciwko konsumentom. Otóż w przypadku roszczeń, których termin przedawnienia już upłynął, a nie został podniesiony zarzut przedawnienia, z dniem wejścia w życie ustawy nastąpią skutki przedawnienia (art. 5 ust. 4 nowelizacji). Oznacza to, że od 9 lipca br. przedawnienie takiego roszczenia będzie brane przez sąd pod uwagę bez względu na zarzut pozwanego (art. 117 § 21 K.c.), przy czym sąd będzie mógł nie uwzględnić przedawnienia w razie zaistnienia przesłanek z art. 1171 K.c.
Zatem skoro jest pan Mateusz konsumentem, sąd badał kwestie przedawnienia z urzędu, a skoro wydał nakaz, nie dopatrzył się przedawnienia.
Powinien również wiedzieć, że w postępowaniu upominawczym sąd nie wyznacza rozpraw. Pozwanemu doręcza się nakaz zapłaty wraz z pozwem i pouczeniem o sposobie wniesienia sprzeciwu oraz o skutkach niezaskarżania nakazu. Wydając nakaz zapłaty, sąd wysłał go do niego na adres wskazany w pozwie. Nieodebrane pismo z sądu zostaje w aktach ze skutkiem doręczenia zastępczego (awizo).
Tak przedstawia się sytuacja z punktu widzenia przepisów. Jednak zalecałabym jeszcze sprawdzenie akt sądowych i zrobienie kopii dokumentów (klient zna sygnaturę sprawy). To umożliwiłoby dokładne ustalenie, czy nie doszło do przedawnienia. Oprócz tego warto byłoby jeszcze sprawdzić, jak doszło do doręczenia oraz czy adres wskazany w pozwie był jego adresem zamieszkania (nie mylić z adresem zameldowania).
Podsumowując: Jeśli doszło do przedawnienia, można by złożyć powództwo przeciwegzekucyjne i taki zarzut podnieść. Okoliczności związane z doręczaniem mogłyby być podstawą do ewentualnego zaskarżenia nakazu lub postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności. Jeżeli przedawnienia nie było, to autor pytania nie ma za bardzo ruchów. Do rozważenia jest:
Nowe regulacje a małe przedsiębiorstwo
Mała firma produkcyjna z Podkarpacia, ze względu na specyfikę swojej działalności, generuje specjalistyczne odpady przemysłowe. Po wprowadzeniu nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach musiała ona dostosować swoje działania do ostrzejszych przepisów dotyczących segregacji i unieszkodliwiania odpadów. Współpraca z lokalnym przedsiębiorstwem odbierającym odpady, oparta na szczegółowej umowie, pomogła firmie spełnić nowe wymogi prawne bez zakłócenia ciągłości pracy.
Indywidualny przypadek – zagadnienie przedawnienia długu
Pan Kowalski, mieszkaniec małej miejscowości, zignorował wielokrotne wezwania do zapłaty za usługi odbioru odpadów. Sprawa trafiła do sądu, a pan Kowalski został zobowiązany do uregulowania zaległości. Jednakże, dzięki znajomości swoich praw i terminów przedawnienia zawartych w Kodeksie cywilnym, zdołał udowodnić, że roszczenie firmy odbierającej odpady uległo przedawnieniu, co ostatecznie doprowadziło do umorzenia postępowania. Przypadek ten podkreśla, jak ważna w relacjach kontraktowych jest świadomość prawna obu stron.
i przestrzeganie prawnych aspektów zarządzania odpadami ma kluczowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju i prawidłowego funkcjonowania systemów gospodarki odpadami na każdym poziomie społecznym i gospodarczym. Pilnowanie terminowych wpłat natomiast przyczynia się do braku problemów prawnych i formalnych.
Potrzebujesz porady prawnej dotyczącej gospodarki odpadami lub wsparcia w sporządzeniu umowy? A może nie wiesz, czy opłata jest przedawniona? Skontaktuj się z naszymi ekspertami on-line i już teraz opisz swój problem przez formularz kontaktowy.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - Dz.U. 1996 nr 132 poz. 622
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
