• Data: 2023-07-26 Autor: Adam Dąbrowski
Prowadzę firmę, od czasu do czasu zdarzają się niesolidni kontrahenci, którzy nie płacą na czas swoich zobowiązań. Wysyłam wtedy klientom wezwania do zapłaty takie, jak w załączniku. Proszę o informację: Czy opłatę za koszty odzyskiwania należności 40 euro mogę pobierać automatycznie, czy muszę dochodzić jej sądownie? Jaka jest poprawna procedura? Kiedy przedawnia się ta opłata (rekompensata)? Czy wezwanie do zapłaty w takiej formie wystarczy dostarczyć mailem, czy muszę mieć potwierdzenie odbioru? 4. Czy mogę stosować tę rekompensatę do każdej nieopłaconej faktury, nawet jeśli jej wartość jest mniejsza niż 40 euro?
Kwestia, jaką Pan porusza, została uregulowana formalnie ustawą z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. W przypadku, gdy wierzyciel spełnił swoje świadczenie i nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie, wierzycielowi – bez wezwania – przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Innym instrumentem jest przewidziana w art. 10 ust. 1 możliwość dochodzenia od dłużnika równowartości kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Jeśli koszty odzyskania należności przekroczą wspomnianą kwotę, wierzyciel może dochodzić zwrotu kosztów.
Roszczenie o zapłatę rekompensaty powstaje co do zasady po upływie terminu zapłaty należności, gdy wierzyciel spełnił swoje świadczenie i nie otrzymał umówionej zapłaty. Ustawodawca nie przewidział żadnych dodatkowych warunków, które trzeba spełnić, by móc obciążyć dłużnika kosztami dochodzenia należności.
Ustawa stanowi:
„Art. 10. 1. Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:
1) 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
2) 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
3) 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.
1a. Równowartość kwoty rekompensaty, o której mowa w ust. 1, jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.
2. Oprócz kwoty, o której mowa w ust. 1, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę.
3. Uprawnienie do kwoty, o której mowa w ust. 1, przysługuje od transakcji handlowej, z zastrzeżeniem art. 11 ust. 2 pkt 2.
4. Roszczenie o rekompensatę, o której mowa w ust. 1, nie może być zbyte.”
Dzień nabycia uprawnienia do odsetek to dzień następny po terminie zapłaty wskazanym np.: na fakturze.
W takim przypadku Pańskiej firmie, jako wierzycielowi, przysługuje bez wezwania rekompensata za koszty odzyskiwania należności stanowiąca równowartość ustawowej kwoty, która tutaj wynosi 70 euro – gdyż wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych. Faktura opiewa na kwotę 11 869,21 zł.
Jak wynika z przepisu rekompensata przysługuje bez wezwania. Co oznacza, że zbędne jest tzw. wezwanie przedsądowe. W przypadku skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego kwota dochodzona z tytułu rekompensaty powinna zostać doliczona do wartości przedmiotu sporu, co może mieć wpływ na wysokość kosztów sądowych. W razie zapłaty przez kontrahenta faktury – wystarczy pozew o zapłatę rekompensaty (bez odrębnego wezwania).
Przy zapłacie długu można wystąpić z odrębnym pozwem. Aktualnie nie trzeba do pozwu załączać dowodu wezwania drugiej strony do zapłaty rekompensaty. W praktyce wysyła się notę obciążeniową.
Dla celów dowodowych wskazane jest jednak działanie pozwalające na udowodnienie: wysłania lub doręczenia drugiej stronie informacji o powstaniu roszczenia, jego kwocie i wyznaczonym terminie uiszczenia (noty). I można w tym celu wykorzystać środki komunikacji elektronicznej.
Wierzyciel jest uprawniony do naliczenia rekompensaty już na etapie windykacji przedsądowej. W przypadku zalegania z płatnościami kilku faktur dopuszczalne jest dochodzenie rekompensaty za koszty odzyskiwania należności od każdej z nich.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015r. w sprawie o sygn. akt III CZP 94/15) – rekompensata za koszty odzyskiwania należności przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione. Powyższe nie wyklucza jednak możliwości badania przez sąd orzekający w danej sprawie, czy wierzyciel, dochodząc rekompensaty, nie nadużył przyznanego mu prawa (art. 5 K.c.). Możliwa jest więc sytuacja, w której sąd rozpatrujący sprawę uzna, że w zaistniałych okolicznościach zasądzenie na rzecz wierzyciela ryczałtowej rekompensaty za koszty dochodzenia należności, pozostawać będzie w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i stanowić będzie nadużycie prawa podmiotowego.
Wspomniana rekompensata jest szczególnego rodzaju zryczałtowanym odszkodowaniem pozwalającym na pokrycie wydatków wierzyciela związanych z czynnościami podejmowanymi w celu odzyskania należności. Warto też mieć na uwadze, że jest świadczeniem o charakterze cywilnoprawnym. W ustawie nie zawarto postanowień, które wskazywałyby, że do transakcji handlowych, a w szczególności do rekompensaty za koszty odzyskiwania należności, nie stosuje się art. 481 § 1 K.c. W związku z tym należy przyjąć, że w razie opóźnienia w zapłacie tej rekompensaty wierzyciel może się domagać odsetek za opóźnienie określonych w K.c. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym.
W wyroku z 29 stycznia 2021 r. (I ACa 924/19) Sąd Apelacyjny w Białymstoku stwierdził, że: (…) rekompensaty z tytułu kosztów odzyskiwania należności nie można utożsamiać z kosztami procesu. Jest to bowiem przewidziane przez prawo roszczenie materialnoprawne, do którego znajduje zastosowanie art. 481 K.c. w przypadku opóźnienia się dłużnika z jego spełnieniem. Dochodzenie z tego tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie w niczym nie narusza art. 5 K.c.
Z kolei Sąd Rejonowy w Toruniu stwierdził w wyroku z 11 sierpnia 2020 r. (V GC 521/20), że: (…) w zakresie roszczenia o zwrot kosztów rekompensaty sąd uwzględnił powództwo na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy [z] marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz art. 481 § 1 K.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwoty (…) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie każdorazowo od dnia (…) do dnia zapłaty (…).
Rekompensata ulega przedawnieniu na takich samych zasadach jak kwota należności z danej faktury.
Ogólny termin przedawnienia roszczenia wynosi 6 lat (jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej), liczony od dnia, w którym powstał obowiązek uregulowania należności. W przypadku roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi 3 lata. Od tych zasad istnieją liczne wyjątki, w myśl których termin przedawnienia roszczenia skracany jest do dwóch lub jednego roku.
Okres dwóch lat dotyczy: roszczenia przedsiębiorcy z tytułu niezapłacenia przez klienta faktur, z tytułu umowy sprzedaży, roszczenia dostawcy z tytułu dokonanej dostawy, roszczenia z tytułu umowy o dzieło, usługi telekomunikacyjnej, debetu na koncie.
Roczny okres przedawnienia dotyczy m.in. roszczeń z tytułu umowy przewozu, umów spedycji oraz przedwstępnej umowy sprzedaży.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
