• Data: 2023-09-29 Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Koleżanka ma kredyt hipoteczny na mieszkanie i wiele innych zobowiązań. Kredyt spłaca od kilku miesięcy, nie było jeszcze przeniesienia własności u notariusza (akt notarialny). Koleżanka znalazła się w bardzo trudnej sytuacji finansowej, zamierza złożyć wniosek o upadłość konsumencką, stąd pytania: Co jej grozi, jeśli nie wywiąże się z umowy, nie przeniesie własności na siebie i przestanie spłacać kredyt? Co można zrobić, żeby uratować to mieszkanie? Czy można przenieść własność na kogoś innego, kto mógłby spłacać jej kredyt? Co w sytuacji upadłości konsumenckiej i płacenia tylko tego jednego kredytu, ale w sytuacji, gdyby mieszkanie byłoby przepisane na kogoś innego?
Brak spłaty kredytu powoduje jego wypowiedzenie, tj. postawienie wszystkich rat w stan wymagalności. Jeżeli kredyt jest zabezpieczony hipoteką, to bank będzie dążył do jak najszybszego uzyskania tytułu wykonawczego przeciwko Pani koleżance, tj. wyroku, nakazu zapłaty określającego zobowiązanie koleżanki do spłaty danej kwoty na jego rzecz, a następnie będzie prowadził postępowanie egzekucyjne zmierzające do sprzedaży nieruchomości.
Zajmijmy się teraz instytucję skargi pauliańskiej., którą regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U., z 2022 r., poz. 1360), zwaną dalej w skrócie k.c. Zgodnie z art. 527 § 1 K.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Natomiast zgodnie z art. 527 § 3 K.c. – jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Warto również wskazać, że czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
Zgodnie z art. 531 § 1 K.c. uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.
Zasadnicze znaczenie ma również przepis art. 533 K.c., który stanowi, że osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.
Istotny jest również czas, w którym można wystąpić ze skargą pauliańską, zgodnie z art. 534 K.c. uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności. Termin ten ma charakter zawity tzn. nie jest przywracalny, co oznacza, że jeżeli upłynie, to wierzyciel nie będzie mógł skutecznie wystąpić ze skargą pauliańską.
Zatem przy przeniesieniu własności nieruchomości na inną osobę, a następnie wystąpienie z wnioskiem o upadłość konsumencką należy spodziewać się, że syndyk będzie występował ze skargą pauliańską. Natomiast taki zabieg dokonany bez późniejszego wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości również stwarza ryzyko wystąpienia przez wierzyciela ze skargą.
Odnosząc się do kwestii postępowania upadłościowego, to należy przeanalizować cele postępowania upadłościowego, które to różnią się w odniesieniu do konsumentów. Przede wszystkim postępowanie w stosunku do konsumentów od 2014 r. do nowelizacji, która weszła w życie w marcu 2020 r. miało na celu oddłużenie upadłego, bez względu na stopień zaspokojenie wierzycieli. Natomiast w przypadku postępowania upadłościowego przedsiębiorców ma na celu głównie zaspokojenie wierzycieli. Wobec przedsiębiorców postępowania należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli zostały zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeżeli racjonalne względy na to pozwolą, aby przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane. Natomiast aktualnie postępowanie upadłościowe w stosunku do konsumentów powinno prowadzić do zaspokojenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu, a oddłużenie upadłego traktowane jest jako cel równorzędny, a nie jak wcześniej pierwszorzędny.
W praktyce spotkałam się z różnymi sytuacjami, tj. syndycy w każdym wypadku gdy zachodziły przesłanki do wystąpienia ze skargą pauliańską to czynili, a także zwłaszcza w przypadku upadłości konsumenckiej odstępowali od tego działania. Zatem tak naprawdę wszystko zależy od osoby syndyka oraz tego, czy będzie chciał skorzystać z tego uprawnienia.
Nadto syndyk będzie zmierzał do tego, aby sprzedaż nieruchomość, gdy to jedyny majątek, który może zaspokoić wierzycieli. Zatem nie wydaje mi się, aby ogłoszenie upadłości było w tym wypadku zasadne.
Proszę rozważyć zawarcie ugód pozasądowych z wierzycielami, tak aby można było spłacać zadłużenie. Koleżanka powinna opisać swoją trudną sytuację materialną oraz osobistą oraz wystąpić do wierzycieli z wnioskiem o częściowe umorzenie zobowiązania, np. w zakresie odsetek oraz rozłożenia na raty zadłużeń. Jeżeli jednak koleżanka zdecyduje się na ogłoszenie upadłości konsumenckiej, to musi liczyć się ze sprzedażą mieszkania przez syndyka.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
