• Data: 2024-12-06 Autor: Katarzyna Nosal
Przed 5 laty aktem notarialnym darowizny przekazaliśmy wraz z mężem naszej córce działkę rolną. Obecnie córka otrzymała od wierzyciela męża pozew sądowy (w załączniku) o odwołanie darowizny. Jakie będą konsekwencje cofnięcia darowizny? Czy akt notarialny darowizny zostanie unieważniony i ziemia wróci do majątku męża? Mąż jest w trakcie negocjacji ugody z wierzycielem. Aby taką ugodę podpisać, czy należy to uczynić przed sądem i czy córka też musi wziąć w tym udział (w załączniku projekt ugody)? Czy wierzyciel może wstrzymać postępowanie sądowe? Po jakim czasie od zrealizowania darowizny wierzyciel nie może już jej wycofać, jak jest liczony ten czas – od daty zawarcia aktu czy to jest inna data? Czy jeśli sąd uzna za bezskuteczną czynność prawną, to ten okres przedawnienia się, przedłuża, czy biegnie dalej swoim trybem?
Zanim odpowiem na pytania, pozwolę sobie przytoczyć przepisy i informacje dotyczące istoty skargi, która została złożona przeciwko córce. Zgodnie z art. 527 Kodeksu cywilnego(K.c.): „Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Przy czym, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Co więcej, jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Zatem w przypadku dziecka obdarowanego nie ma w zasadzie możliwości wykazania, że istnieją jakieś przesłanki uzasadniające odmowę uznania czynności za bezskuteczną.
Zgodnie z art. 532 Kodeksu cywilnego (K.c.), który może mieć znaczenie dla odpowiedzi, wierzyciel, względem którego czynność prawna dłużnika została uznana za bezskuteczną, może z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.
Jak widzimy, bezskuteczność orzekana jest tylko wobec wierzyciela. Nie mamy tutaj zatem powrotu w całości przedmiotu rozporządzenia do majątku dłużnika. To zresztą pośrednio potwierdza cytowany wyżej art. 532 K.c., który ma takie znaczenie, że wierzyciel dłużnika może prowadzić egzekucję z przedmiotu uzyskanego przez osobę wzbogaconą przez dłużnika przed wierzycielami tej właśnie osoby. To sugeruje, że nie ma zmiany właściciela.
Przejdę zatem do odpowiedzi na Pani kolejne wątpliwości.
Jakie będą konsekwencje cofnięcia darowizny? Czy akt notarialny darowizny zostanie unieważniony i ziemia wróci do majątku męża?
Nie, akt notarialny nie jest nieważny, czynność prawna nie jest nieważna. Nie ma jedynie skutku dla wierzyciela w ten sposób, że traktuje się „wyzbyty” majątek jako możliwy do zaspokojenia długu poprzedniego właściciela. Jeśli sąd uzna, że spełniły się wszystkie warunki, wydaje wyrok uwzględniający powództwo. W takim wyroku sąd określa osobę pokrzywdzonego wierzyciela, czynność prawną (np. umowę) uznaną za bezskuteczną wobec wierzyciela oraz wierzytelność chronioną skargą, dłużnika i osobę trzecią, która nabyła lub zyskała na skutek dokonania zakwestionowanej czynności prawnej. Uwzględnienie skargi pauliańskiej nie oznacza, że dana umowa staje się nieważna, a określony składnik majątkowy wraca do dłużnika. Skutkiem pozytywnego dla wierzyciela wyroku jest to, że wierzyciel uzyskuje specyficzne uprawnienia w toku postępowania egzekucyjnego toczącego się przeciwko dłużnikowi, ale względem osoby trzeciej. Po pierwsze, w toku tego postępowania komornik może zająć i sprzedać wszystko, co na skutek bezskutecznej czynności prawnej wyszło z majątku dłużnika (np. darowaną nieruchomość) lub wszystko, co miało do niego wejść, ale nie weszło (np. wierzytelność, co do której dłużnik zwolnił z długu osobę trzecią), pomimo że formalnie nie należy to do dłużnika, a do osoby trzeciej.
Aby taką ugodę [z wierzycielem] podpisać, czy należy to uczynić przed sądem i czy córka też musi wziąć w tym udział?
Czy wierzyciel może wstrzymać postępowanie sądowe? Po jakim czasie od zrealizowania darowizny wierzyciel nie może już jej wycofać, jak jest liczony ten czas – od daty zawarcia aktu czy to jest inna data? Czy jeśli sąd uzna za bezskuteczną czynność prawną, to ten okres przedawnienia się, przedłuża, czy biegnie dalej swoim trybem?
Przedstawiona ugoda ma na celu zastosowanie art. 533 K.c., zgodnie z którym: „Osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika. Tutaj córka jest konieczna. Mąż wpisany jest dodatkowo dla zabezpieczenia, dla wzmocnienia tej ugody w mojej ocenie. Taka ugoda nie musi zostać zawarta przed sądem ale warto tę możliwość rozważyć dla nadania dodatkowej wartości ugodzie, dla kontroli sądu nad jej postanowieniami. Sama ugoda nie budzi moich zastrzeżeń. Przy czym warto zauważyć, że z treści ugody wynika, że córka nie staje się osobistym dłużnikiem wierzyciela, ale jedynie w zakresie zwolnienia się od uznania bezskuteczności umowy darowizny. Jeszcze jaśniej – jeśli ugoda nie będzie realizowana, to wierzyciel nie może egzekwować długu z jakiegokolwiek majątku córki (na przykład zająć jej wynagrodzenia) ale może tylko dalej żądać uznania czynności za bezskuteczną i zaspokoić się jedynie z nieruchomości. Ugoda jest o tyle korzystna, że z jej treści wynika, że nie są naliczane dalsze odsetki od długu. Czyli jeśli zostaną spłacone te ustalone kwoty, to dług wygaśnie a nie będą rosły dalsze odsetki. Natomiast w braku spłaty z ugody odsetki przy zaspokojeniu się wierzyciela zostaną naliczone od tego dnia. To jest bardzo dobra ugoda.
Czy wierzyciel może wstrzymać postępowanie sądowe?
Istnieje możliwość, że wierzyciel na przykład wniesie o zawieszenie postępowania. Obawiam się jednak, że pomimo ugody tego nie zrobi. Dopóki nie ma wyroku ze skargi pauliańskiej, córka może zbyć nieruchomość, obciążyć ją, zniszczyć. To wszystko spowoduje, że wierzyciel straci majątek możliwy do zaspokojenia. Przy czym warto w tym miejscu wyjaśnić, że sprzedaż nieruchomości w toku postępowania jest możliwa, ale wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne. Zresztą z samej treści ugody wynika, że strony zawrą ugodę jedynie przed sądem a nie że wierzyciel wycofa swoje roszczenia. Wierzyciel, co zresztą w ugodzie zostało zapisane, może zawiesić postępowanie egzekucyjne przed komornikiem.
Po jakim czasie od zrealizowania darowizny wierzyciel nie może już jej wycofać, jak jest liczony ten czas – od daty zawarcia aktu czy to jest inna data?
Jeśli chodzi o termin, w jakim wierzyciel może domagać się uznania czynności za bezskuteczną, to zgodnie z art. 534 K.c. uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności. Datą darowizny jest data zawarcia umowy, czyli aktu notarialnego. Natomiast zawarcie tej umowy nie ma wpływu na przedawnienie związane z samą wierzytelnością. Na upływ tego terminu nie ma wpływu to, że zostanie zawarta ugoda przed sądem. Ten termin nie biegnie tu na nowo.
Czy jeśli sąd uzna za bezskuteczną czynność prawną, to ten okres przedawnienia się, przedłuża, czy biegnie dalej swoim trybem?
Tutaj wierzytelność mamy już stwierdzoną orzeczeniem sądu. Do takiego orzeczenia będą miały zastosowanie klasyczne przepisy o przedawnieniu roszczeń z orzeczeń, także w zakresie zawieszenia i przerwania biegu terminu przedawnienia. Zgodnie z art. 123 K.c. – bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Skarga puliańska to czynność zmierzająca do zaspokojenia się wierzyciel, zatem po uzyskaniu wyroku, w mojej ocenie termin przedawnienia będzie biegł od nowa.
Skarga pauliańska pozwala wierzycielowi dochodzić swoich roszczeń w przypadku darowizny dokonanej przez dłużnika na rzecz osoby trzeciej, w tym bliskich. Uznanie czynności za bezskuteczną oznacza możliwość zaspokojenia wierzyciela z darowanego majątku, ale nie unieważnia aktu notarialnego darowizny. Ważne jest zrozumienie praw i obowiązków obdarowanego oraz terminów przedawnienia, które wynoszą 5 lat od daty darowizny. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Potrzebujesz wsparcia prawnego w sprawach dotyczących skargi pauliańskiej lub innych kwestii majątkowych? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a my przygotujemy dla Ciebie profesjonalną poradę lub pismo. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
