Autor: Katarzyna Bereda
Mam 32 lata, pracuję na umowę o pracę na pełen etat, obecnie jestem w ciąży z trzecim dzieckiem. Utrzymuję rodzinę, czyli dwoje dzieci i niepracującego męża, zarabiam 2000 zł netto. Mam długi: dwa swoje, niespłacone kredyty, co do spłaty których wystawione zostały nakazy zapłaty, ale nie mam jeszcze komornika, oraz jeden nakaz do podpisanego przez mnie weksla na zakup auta przez mojego męża, który wtedy prowadził firmę – działalność transportową. Mąż musiał jednak zamknął firmę, bo zaczęła przynosić straty. Zostaliśmy z długami. Moje kredyty były brane na pomoc dla męża w prowadzeniu działalności. Mąż też ma niespłacone zobowiązania i na głowie komorników. Część kredytów sam zaciągnął już po naszym ślubie a przed rozdzielnością majątkową. Posiada na nie nakazy zapłaty w postępowaniu upominawczym. Czy obowiązek ich spłaty może przejść na mnie? Składałam wniosek o upadłość konsumencką w sądzie, ale został odrzucony, powód – rażące niedbalstwo. Nie posiadam żadnego majątku. Nie wiem, co mam teraz robić! Czy jest sens składać ponowny wniosek do sądu, dokładniej opisując swoją sytuację (poprzedni był bardzo nieprecyzyjny)? Sąd mi zarzucił, że brałam kredyty dla męża, mimo że jego działalność przynosiła straty i że w tamtym czasie suma kredytów przewyższała moje dochody. Czy próbować układać się z bankami i spłacać zadłużenie według ich harmonogramu? Jak zabezpieczyć dzieci, aby w razie śmierci któregoś z nas nie zostały z długami? Podobno ustawa o upadłości ma zostać zmieniona na korzyść dłużników, czy warto z nowym wnioskiem o upadłość konsumencką poczekać, aż te zmiany wejdą w życie?* [Dołączam wniosek do sądu i dwa postanowienia o upadłość]
Zgodnie z treścią art. 4914 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe (dalej „Prawo upadłościowe”): „Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa”. Jak wynika z przedstawionych dokumentów, zarówno sąd I instancji, jak i sąd II instancji powołały w niniejszym przypadku powyższą regulację, wskazując na Pani winę za obecną sytuację finansową, w jakiej się Pani znalazła.
Sąd zauważył także przesłankę Pani faktycznej niewypłacalności. Zgodnie z zasadą ogólną, wyrażoną w treści art. 10 Prawa upadłościowego, upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Dotyczy to – lege non distinguente – także upadłości konsumenckiej. Sąd nie może ogłosić upadłości konsumenckiej w stosunku do osoby fizycznej, która jest w istocie rzeczy wypłacalna. Co istotne, wierzyciel wypłacalnego dłużnika nie ma tytułu do złożenia zażalenia na postanowienie sądu, w przedmiocie ogłoszenia upadłości, w tym także względem osoby, która jest wypłacalna. Z tej przyczyny przesłanka niewypłacalności wnioskodawcy powinna być szczegółowo badana przez sąd upadłościowy. Sąd nie jest związany zakresem twierdzeń dłużnika o przyczynach i stanie jego niewypłacalności [Zob. R. Adamus, Nowa upadłość konsumencka. Poradnik, s. 40 i n.].
Pomimo to sąd nie może orzec o upadłości dłużnika, gdy spełniona jest przesłanka negatywna wskazana w powyższym przepisie prawnym. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej dłużnika, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Innymi słowy, sąd obowiązany jest do badania tzw. moralności płatniczej dłużnika. Ustawodawca posłużył się funktorem normotwórczym w brzmieniu „oddala”, co oznacza obowiązek sądu upadłościowego do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli zostanie stwierdzone, że dłużnik nie odpowiada kryteriom moralności płatniczej. Upadłość konsumencka jest wykluczona, jeżeli dłużnik:
Z uwagi na przywołane przez oba sądy argumenty, a mianowicie zaciąganie nowych zobowiązań kredytowych pomimo niewypłacalności, a także brak dbałości o zamykanie rachunków bankowych, możemy mówić tu o niedbalstwie. Z doświadczenia mogę także podpowiedzieć, iż sama spotkałam się z tożsamymi orzeczeniami sądów w podobnych sytuacjach. Z uwagi na to obecnie nie ma sensu ponownego składania wniosku. Jedyną możliwością jest złożenie wniosku po wejściu w życie zmian, albowiem wtedy sąd opierać się będzie w swoim rozstrzygnięciu jedynie na przesłance pozytywnej – niewypłacalności. Sąd nie będzie mógł wskazywać na przesłankę negatywną, która doprowadziła do oddalenia Pani wniosku. Proszę jednak pamiętać, iż pomimo powyższego ułatwienia sama procedura sądowa ulegnie wydłużeniu, a także plan spłaty zadłużenia będzie mógł zostać określony nawet na 7 lat. Jednak w przypadku wskazania na rażące niedbalstwo (co miało miejsce w Pani przypadku) nie dojdzie już do oddalenia wniosku.
Proszę jednak mieć na uwadze, iż wspomniana procedura liberalizacyjna i nowelizująca ustawę została jednak wstrzymana i obecnie nie wiadomo kiedy i czy nawet dojdzie do zmiany przepisów. Na dzień dzisiejszy stan prawny wygląda tak, jak w 2018 r. Dlatego też powinna Pani w pierwszej kolejności postąpić zgodnie z opinią sądu – pozamykać zaległe rachunki bankowe, a także porozumieć się z wierzycielami i w sposób konsekwentny spłacić zadłużenie. W oparciu o obecne przepisy ponowny wniosek o ogłoszenie upadłości nie ma większego sensu, albowiem wszystkie sądy będą orzekać w oparciu o wcześniejsze postanowienia.
Zapytała Pani również o to, czy będzie Panią obciążać zadłużenie męża. Wyjaśniam więc, że jeżeli dłużnikiem jest tylko mąż, to obecnie egzekucja winna być prowadzona jedynie z jego majątku.
Długi niestety wchodzą w skład masy spadkowej i teraz nic z tym nie można zrobi – w przypadku ewentualnej śmierci Pani lub męża (zgodnie z art. 1015 Kodeksu cywilnego), jeżeli zadłużenie będzie faktycznie duże, dzieci mogą odrzucić spadek lub złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W obecnym stanie prawnym brak złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku powoduje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Proponuję jednak nie myśleć obecnie o takich scenariuszach – zadłużenie nie jest bardzo duże, proszę zrobić porządek w formalnościach – pozamykać konta oraz porozumieć się z wierzycielami w sprawie spłaty. Proszę także obserwować zmiany w przepisach w zakresie upadłości konsumenckiej – może ustawodawca nie będzie zwlekał z wprowadzeniem nowelizacji.
* Opis sprawy z lutego 2019 r. Nowelizacja zaczęła obowiązywać od 24 marca 2020 r. Czytaj więcej: Możliwości ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
