• Data: 2024-03-10 Autor: Tomasz Krupiński
W sytuacji utraty, kradzieży czy zniszczenia weksla, posiadacz może ubiegać się o oficjalne umorzenie weksla na mocy art. 96 Prawa wekslowego. Proces ten wymaga złożenia wniosku do sądu rejonowego, odpowiedniego udowodnienia utraty oraz wykazania interesu prawnego, a także przestrzegania określonych terminów i procedur. Z problemem tym spotkał się pan Jacek, któremu 5 lat temu przyjaciel pożyczył pieniądze na weksel. Następnie zabezpieczył się na jego budynku, który niestety został sprzedany na licytacji komorniczej. Jednak ów pożyczkodawca nie otrzymał ani grosza, bo głównym wierzycielem był bank, który miał hipotekę. Działania naszego klienta i pożyczkodawcy miały na celu uratowanie tego budynku, ale się nie udało. Obecnie pożyczkodawca chce umorzyć weksel. Pan Jacek pyta więc, jak to należy zrobić.
Podstawę prawną dla przedstawionego zagadnienia stanowi przepis art. 96 Prawa wekslowego:
„Art. 96. Ten, komu weksel zaginął, może żądać od sądu rejonowego miejsca płatności wekslu uznania go za umorzony”.
We wniosku należy podać istotną treść weksla oraz uprawdopodobnić jego utratę, jak również interes prawny, który uzasadnia żądanie umorzenia.
Sąd przez ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wezwie posiadacza zaginionego weksla do zgłoszenia się w ciągu sześćdziesięciu dni i do okazania weksla sądowi.
Termin ten biegnie od dnia płatności weksla, a gdyby wniosek zgłoszono po terminie płatności lub gdyby termin płatności weksla nie był oznaczony – od dnia ogłoszenia. Końcowy dzień terminu powinien być oznaczony w ogłoszeniu według daty kalendarza.
Jeżeli w ciągu terminu, oznaczonego w wezwaniu, nikt nie zgłosi się z wekslem, sąd wyda orzeczenie uznające weksel za umorzony.
Jeżeli natomiast posiadacz weksla zgłosi się przed wydaniem orzeczenia, sąd umorzy dalsze postępowanie po przesłuchaniu zainteresowanych i po okazaniu weksla żądającemu umorzenia.
Zarówno o wszczęciu postępowania, jako też o jego wyniku sąd zawiadomi trasata i wszystkich dłużników wekslowych wskazanych przez żądającego umorzenia weksla.
Wnioskodawcą w sprawie o umorzenie weksla może być ten, komu weksel zaginął i kto jest w stanie uprawdopodobnić swój interes prawny. Do osób tych należy posiadacz, a nawet dzierżyciel. Interes prawny posiadacza jest oczywisty; w przypadku dzierżyciela wyprowadzany jest on z odpowiedzialności przechowawcy za powierzone mu mienie.
Przez pojęcie zaginięcia weksla należy rozumieć jego zagubienie, kradzież, spalenie, a także tego rodzaju uszkodzenie, które uniemożliwia wykonywanie praw wekslowych, np. wskutek wydarcia podpisu, choćby dłużnik przyznał podpisanie weksla.
Właściwość miejscową sądu rejonowego w postępowaniu amortyzacyjnym określamy według miejsca płatności weksla. Zapatrywanie, zgodnie z którym przemiennie można tu przyjąć właściwość ogólną, jest moim zdaniem sprzeczne z treścią art. 96 ust. 1 (Czarnecki, Bagińska 2005, s. 595, por. też s. 936). Wątpliwości budzi natomiast sytuacja, gdy na wekslu in blanco nie wpisano miejsca płatności i nie da się go określić, stosując art. 2 ust. 3. W pierwszym rzędzie należy wówczas przyjąć właściwość sądu według miejsca wystawienia weksla. Gdy i ten sposób nie prowadzi do pożądanego rezultatu, powinno się ustalić miejsce zamieszkania osoby, która złożyła swój podpis na wekslu (trafnie Czarnecki, Bagińska 2005, s. 595; I. Różański, Podręcznik..., s. 172), a w braku danych do jego ustalenia uznamy za miarodajne miejsce zamieszkania wnioskodawcy (S. Wróblewski, Prawo..., s. 332).
Wniosek o umorzenie weksla podlega rozpoznaniu w postępowaniu nieprocesowym (S. Grzybowski, w: System..., s. 1034). Powinien on czynić zadość ogólnym wymaganiom kierowanym przez Kodeks postępowania cywilnego pod adresem wniosku wszczynającego postępowanie (art. 126, 187, 511 § 1 K.p.c.), a oprócz tego zawierać opis istotnej treści weksla, z wymienieniem rekwizytów oznaczonych w art. 1 albo art. 101 oraz akceptu, poręczeń i indosów (w jego braku wnioskodawca nie będzie mógł realizować odpowiedzialności podmiotów zobowiązanych z tych czynności – por. W. Pyzioł, Czeki, w: System..., s. 112), wykazanie, że wnioskodawca był posiadaczem albo dzierżycielem weksla, a w drugim z tych przypadków – także uprawdopodobnienie interesu prawnego w umorzeniu (S. Wróblewski, Prawo..., s. 334; K. Piasecki, Prawo wekslowe i czekowe..., s. 222; S. Grzybowski, w: System..., s. 1034).
Sąd po otrzymaniu prawidłowo sporządzonego wniosku, który podlega opłacie stałej w wysokości 200 zł (art. 66 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) zawiadomi o wszczęciu postępowania trasata i dłużników wekslowych wskazanych przez wnioskodawcę.
Jeżeli wskutek ogłoszenia do sądu zgłosi się posiadacz weksla, należy na rozprawie dokonać okazania weksla wnioskodawcy i po stwierdzeniu tożsamości z wekslem, który ma być umorzony, wydać postanowienie umarzające postępowanie. Posiadacz nie musi się tłumaczyć, w jaki sposób wszedł we władanie wekslem; jeżeli wnioskodawca twierdzi, że posiadacz powinien wydać mu weksel, ma do tego otwartą drogę procesu windykacyjnego (art. 222 K.c.). Gdyby zaś takiej tożsamości nie dało się ustalić, względnie nikt nie zgłosił się z wekslem, sąd wyda postanowienie o umorzeniu – po upływie terminu określonego w ogłoszeniu (Rosenblüth 1936, t. II, s. 869).
W postępowaniu amortyzacyjnym nie jest dopuszczalne analizowanie zarzutów dłużników skierowanych przeciwko ich odpowiedzialności wekslowej (trafnie np. wyrok SN z 29 marca 1932 r., sygn. akt I. C 1971/31).
Środki, jakie należy podjąć w razie zaginięcia weksla, określa prawo miejsca jego płatności (art. 84). Zakładając, że dług został spłacony – weksel powinien być zwrócony dłużnikowi.
Przypadek Pani Anny, właścicielki małej firmy
Pani Anna, prowadząca małą firmę, wydała weksel na zakup towarów od swojego stałego dostawcy. Niestety po kilku miesiącach biuro Pani Anny zostało okradzione, a wśród utraconych dokumentów znalazł się także weksel. Aby uniknąć możliwości żądania zapłaty na podstawie utraconego dokumentu, Pani Anna musiała wystąpić do sądu z wnioskiem o umorzenie weksla, przedstawiając wszystkie niezbędne dowody.
Sytuacja Pana Marka, który otrzymał spadek
Pan Marek odziedziczył po zmarłym wuju firmę wraz z jej dokumentacją, w tym wekslami. Podczas przeglądania dokumentów okazało się, że jeden z weksli nie jest do odnalezienia. Zaniepokojony potencjalnymi konsekwencjami prawno-finansowymi Pan Marek postanowił zabezpieczyć się, występując do sądu o umorzenie zaginionego weksla, aby zapobiec ewentualnym roszczeniom w przyszłości.
Historia Pana Jana, emeryta i kolekcjonera
Pan Jan, emeryt i pasjonat kolekcjonowania dawnych dokumentów, zakupił na aukcji stary weksel. Chcąc się upewnić co do jego statusu i uniknąć niespodziewanych roszczeń, postanowił sprawdzić, czy weksel ten nie jest przedmiotem jakiegoś wcześniejszego postępowania. Odkrywszy, że poprzedni posiadacz zagubił dokument i mógł wystąpić o jego umorzenie, Pan Jan skontaktował się z sądem, aby uzyskać informacje i ewentualnie bronić swoich praw do posiadania historycznego dokumentu.
Procedura umorzenia weksla jest ważnym mechanizmem prawnym pozwalającym chronić interesy osób, które utraciły ten dokument. Różne są sytuacje, w których umorzenie weksla może okazać się niezbędne.
Potrzebujesz porady prawnej lub wsparcia w przygotowaniu wniosku o umorzenie weksla? Skorzystaj z naszych usług on-line! Poznaj naszą ofertę, wypełniając formularz kontaktowy umieszczony pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe - Dz.U. 1936 nr 37 poz. 282
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 1932 r., sygn. akt I. C 1971/31
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
