Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
W 1999 r. sąd rejonowy zasądził ode mnie na rzecz byłej żony alimenty. Powstała pewna zaległość i w 2002 r. była żona złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji do komornika. Na mocy wyroku z 2004 r. sąd uchylił obowiązek alimentacyjny wynikający z wyroku sądu rejonowego. Postanowieniem z kwietnia 2015 r. postępowanie prowadzone na podstawie wniosku egzekucyjnego z 2002 r. zostało umorzone na wniosek wierzyciela. W październiku bieżącego roku* była żona złożyła ponownie wniosek o wszczęcie egzekucji. Czy alimenty przedawniają się po trzech latach zgodnie z art. 137 § 1 K.r.o. jako świadczenia okresowe? Złożyłem skargę na czynności komornika z powodu egzekucji przedawnionych roszczeń, ale mimo to komornik przelał pieniądze wierzycielce. Zostawił mi 850 zł emerytury. Co mogę zrobić, aby ta kobieta w końcu dała mi spokój? To już trwa ponad 20 lat! Proszę o radę!
Przedstawiony problem dotyczy tzw. przedawnienia (pozbawienia) wykonalności wyroku, a mówiąc dokładnie – przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym wyrokiem.
Kwestie dotyczące przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem reguluje art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.). Przepis ten stanowi, że roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.
Powyższy przepis został znowelizowany na mocy ustawy z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1104 – dalej „ustawa zmieniająca”), która weszła w życie 9 lipca 2018 r. Pierwotnie termin przedawnienia roszczenia prawomocnie stwierdzonego orzeczeniem sądu lub innego organu wynosił 10 lat.
Oceniając, czy w danej sprawie doszło do przedawnienia roszczenia zasądzonego wyrokiem, należy brać pod uwagę przepisy intertemporalne zawarte w art. 5 ustawy zmieniającej. Oto jak brzmi ten przepis:
„Art. 5. 1. Do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
2. Jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.”
Przedawnienie dla odsetek wynosi 3 lata, a przedawnienie kwoty głównej to 6 lat albo ewentualnie 10 lat według dotychczasowych przepisów, które wciąż – zgodnie z powyższym – częściowo obowiązują. Precyzując: od 9 lipca 2018 r. obowiązuje 6 lat, ale 6 lat możemy liczyć dopiero od 9 lipca 2018 r. więc dług z 1 maja 2016 roku przedawni się 31 grudnia 2024 r. zamiast 1 maja 2026 r., czyli po około 8 latach, ale dług z 1 kwietnia 2013 r. przedawni się po 10 latach, czyli 1 kwietnia 2023 roku. Skrócenie do 6 lat działa dopiero od 9 lipca 2018 r. (im bliżej tej daty, tym krótszy okres przedawnienia dla „starych wyroków”).
Zobacz też: Odsetki za alimenty
Dodatkowo należy pamiętać, że termin przedawnienia ulega przerwaniu na skutek określonych czynności dokonanych przed uprawnionym organem (art. 123 § 1 pkt 1 K.c.) i ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania (art. 124 § 2 K.c.). Po zakończeniu postępowania termin ten rozpoczyna bieg na nowo. W doktrynie przyjmuje się, że początek biegu terminu stanowi chwila uprawomocnienia się orzeczenia. Zgodnie z art. 123 § 1 K.c. bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
3) przez wszczęcie mediacji.”
Oznacza to, że bieg przedawnienia przerywają:
Odnieśmy teraz powyższe rozważania do Pana sprawy: Postępowanie egzekucyjne toczyło się bez przerwy od 2002 r. do kwietnia 2015 r. Na czas trwania egzekucji nastąpiła przerwa biegu terminu przedawnienia. Po umorzeniu egzekucji termin przedawnienia zaczął biec na nowo. W praktyce oznacza to, że jeżeli z wyroku sądu rejonowego w miejscowości X z 1999 r. pozostały jeszcze jakieś dotychczas niewyegzekwowane zaległości (należność główna), to roszczenia te nie uległy jeszcze przedawnieniu (biorąc pod uwagę przepisy przejściowe, sześcioletni termin przedawnienia upłynąłby dopiero w lipcu 2024 r.). Wszczęcie kolejnego postępowania ponownie przerwało bieg terminu przedawnienia.
W orzecznictwie przyjęto, że trzyletni termin przedawnienia przewidziany w art. 125 § 1 K.c. dotyczy tylko świadczeń okresowych, które są należne i wymagalne po uprawomocnieniu się orzeczenia. Nie odnosi się do świadczeń okresowych wymagalnych w toku postępowania (tak w odniesieniu do odsetek: wyrok SN z 15.01.2014 r., I CSK 197/13, OSNC 2014/10, poz. 106, z omówieniem M. Strus-Wołos, Palestra 2014/11-12 s. 124; M. Bączyka, M.Pr.Bank).
Jeżeli wyrok obejmował również zasądzenie odsetek, to w tym przypadku możemy mówić o przedawnieniu odsetek starszych niż 3 lata (pomiędzy umorzeniem poprzedniego postępowania a wszczęciem kolejnej egzekucji upłynęły już trzy lata). W tym zakresie przysługuje Panu prawo wniesienia powództwa o pozbawienie wykonalności wyroku w części dotyczącej odsetek.
Niestety dopóki pozostanie niewyegzekwowana zaległość wynikająca z wyroku sądu rejonowego w miejscowości X, a nie dojdzie do przedawnienia roszczenia, była żona będzie mogła egzekwować te zaległości za pośrednictwem komornika.
Na koniec jeszcze ważna uwaga: Należy odróżniać ogólny termin przedawnienia roszczeń od terminu przedawnienia roszczeń zasądzonych wyrokiem sądu. Termin przedawnienia roszczenia o świadczenia alimentacyjne wynosi – zgodnie z powołanym przez Pana art. 137 § 1 K.r.o. – 3 lata. Jeżeli jednak roszczenie jest już zasądzone wyrokiem sądu, to termin przedawnienia reguluje art. 125 K.c. i wynosi on obecnie 6 lat (do 9 lipca 2018 r. było to 10 lat), a dla świadczeń okresowych (a takimi świadczeniami są odsetki) – 3 lata.
* Opis sprawy z listopada 2020 r.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
