• Data: 2025-02-23 Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Posiadam umowę o spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu. Aktualnie wobec mnie prowadzone są postępowania egzekucyjne (kilku komorników). Chciałabym przepisać (przenieść itp.) moje udziały na córkę, aby mogła ona wykupić na własność przedmiotowe mieszkanie, a następnie je sprzedać. Czy jest to możliwe do przeprowadzenia oraz nienarażenie się na problemy z prawem? Proszę o podanie ewentualnego rozwiązania mojego problemu.
Z uwagi na informacje przez Panią podane, tj. o prowadzonych wobec Pani postępowaniach egzekucyjnych, w pierwszej kolejności warto przybliżyć Pani instytucję skargi pauliańskiej, którą regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 527 § 1 „gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć”. Natomiast zgodnie z art. 527 § 3 „jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli”. Warto również wskazać, że czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
Zgodnie z art. 531 § 1 „uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową”. Powyższe oznacza, że w przypadku przeniesienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na córkę to ona byłaby osobą pozwaną w sprawie.
Zasadnicze znaczenie ma również przepis art. 533, zgodnie z którym „osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika”. Zatem w przypadku gdyby to córka była pozwaną, to albo musiałaby uregulować Pani zadłużenie, albo wskazać inne Pani mienie, z którego wierzyciel mógłby zaspokoić swoje roszczenie.
Istotny jest również czas, w którym można wystąpić ze skargą pauliańską, tj. art. 534, zgodnie z którym uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności. Termin ten ma charakter zawity, tzn. nie jest przywracalny, co oznacza, że jeżeli upłynie, to wierzyciel nie będzie mógł skutecznie wystąpić ze skargą pauliańską.
Wobec powyższego podjęcie działania przez Panią w momencie, gdy toczy się postępowanie egzekucyjne, a przedmiotem Pani działania byłaby nieruchomość, spowodowałoby, że wierzyciele mogliby wystąpić przeciwko córce z tzw. skargą pauliańską.
W obecnej sytuacji warto byłoby rozważyć zawarcie ugód z wierzycielami pozwalającymi Pani na regularne spłacanie należności bez prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Warto także rozważyć wystąpienie do wierzycieli z wnioskiem o np. częściowe umorzenie zadłużenia przy jednorazowej spłacie kwoty X. Po spłacie zadłużeń nie będzie ryzyka w postaci ewentualnej skargi pauliańskiej.
W przypadku gdyby Pani zapisała córce spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu np. w testamencie, a w momencie śmierci miałaby Pani również nieuregulowane zobowiązania, to wówczas córka może:
Także aktualnie Pani sytuacja nie pozwala na przeniesienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na córkę bez ryzyka pozwania jej przez wierzycieli poprzez instytucję skargi pauliańskiej.
Pan Kowalski i syn
Pan Kowalski, mając długi z tytułu niespłaconych pożyczek, postanawia przepisać swoje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu na syna. Wierzyciele, dowiedziawszy się o tym, składają skargę pauliańską, argumentując, że pan Kowalski działał ze świadomością pokrzywdzenia ich, a syn, jako osoba bliska, o tym wiedział lub powinien był wiedzieć. Sąd uznaje czynność prawną za bezskuteczną wobec wierzycieli, co oznacza, że mogą oni dochodzić swoich roszczeń z tego mieszkania, tak jakby nadal należało do pana Kowalskiego. Syn pana Kowalskiego, chcąc uniknąć licytacji mieszkania, musi spłacić długi ojca lub wskazać inny majątek ojca, z którego wierzyciele mogliby się zaspokoić.
Pani Nowak i jej brat
Pani Nowak, prowadząca działalność gospodarczą, popadła w długi. Aby uchronić jedyny majątek – mieszkanie, którego była właścicielką – darowała je bratu. Wierzyciele, analizując sytuację finansową pani Nowak, zauważyli, że darowizna ta znacząco pogorszyła jej sytuację majątkową i uniemożliwiła im zaspokojenie roszczeń. W rezultacie wnieśli skargę pauliańską. Sąd, po przeprowadzeniu postępowania, uznał darowiznę za bezskuteczną wobec wierzycieli, ponieważ pani Nowak działała z zamiarem pokrzywdzenia ich, a brat, z uwagi na bliskie pokrewieństwo, powinien był o tym wiedzieć. W tej sytuacji brat pani Nowak stanął przed koniecznością spłaty długów siostry lub zwrotu wartości mieszkania do masy upadłościowej.
Pan Wiśniewski i wnuczka
Pan Wiśniewski, emeryt, miał niespłacone długi z tytułu kart kredytowych. Przepisał swoje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu na wnuczkę, argumentując to chęcią zabezpieczenia jej przyszłości. Wierzyciele, po analizie dokumentów, stwierdzili, że czynność ta została dokonana w celu uniknięcia egzekucji. W związku z tym wnieśli skargę pauliańską. Sąd, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, w tym fakt, że pan Wiśniewski stał się niewypłacalny w wyższym stopniu po dokonaniu darowizny, uznał czynność za bezskuteczną wobec wierzycieli. Wnuczka pana Wiśniewskiego, chcąc zachować mieszkanie, musiała spłacić długi dziadka, co było dla niej dużym obciążeniem finansowym.
Próba przeniesienia prawa do mieszkania na inną osobę w celu uniknięcia egzekucji komorniczej jest ryzykowna. Wierzyciele mogą bowiem skorzystać ze skargi pauliańskiej, aby uznać taką czynność za bezskuteczną, jeśli zostanie udowodnione, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub mogła się dowiedzieć. W takiej sytuacji osoba, na którą przeniesiono prawo do mieszkania, może zostać zmuszona do spłaty długu lub zwrotu wartości mieszkania do masy upadłościowej. Zamiast podejmowania takich działań, zaleca się poszukiwanie alternatywnych rozwiązań, takich jak negocjacje z wierzycielami czy restrukturyzacja zadłużenia.
Potrzebujesz porady prawnej w zakresie prawa cywilnego, rodzinnego, spadkowego, pracy, gospodarczego lub administracyjnego? Oferujemy profesjonalne porady prawne online, dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb. Skontaktuj się z nami, a nasi doświadczeni prawnicy udzielą Ci szybkiej i rzetelnej pomocy prawnej bez wychodzenia z domu. Zapewniamy poufność i dyskrecję. Zapraszamy do skorzystania z naszych usług!
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika