Co grozi skarga pauliańska przy zakupie nieruchomości od zadłużonego małżonka?
• Data: 2024-09-12 Autor: Katarzyna Bereda
Z mężem mamy rozdzielność majątkową. On ma dom, którego stał się właścicielem na mocy darowizny od matki, a ona ma dożywotnią służebność mieszkania. Dom jest obciążony hipoteką, a oprócz tego mąż ma wiele innych długów i wierzycieli dookoła. I to jeszcze nie wszystko – jeszcze alimenty na 2 dzieci. Chciałabym pomóc mu wyjść z tych problemów, stąd pomysł, że kupię od niego ten dom, a on spłaci wierzycieli. Ale czy sama nie narażę się na problemy? Wiem, że będę miała do końca życia na utrzymaniu moją teściową, ale nie chcę też mieć problemów z jego córkami. Skoro dom zostałby sprzedany i z tych środków spłacone długi, czy ktokolwiek mógłby wystąpić ze skargą paulińską? Czy córki męża mogą mnie w przyszłości ciągać po sądach w sprawach spadkowych? Może lepiej, gdyby mąż zrobił darowiznę na mnie jako również dożywotnik? Jak postąpić, abym, oprócz kredytu, nie narobiła sobie dodatkowych kłopotów i kosztów. Wypis z księgi wieczystej do wglądu.
Wyzbywanie się majątku przez dłużnika – skarga pauliańska
W mojej ocenie najlepszym rozwiązaniem w Państwa sytuacji jest właśnie umowa sprzedaży i spłata wierzycieli – wtedy nikt nie powinien wystąpić ze skargą pauliańską. Zaznaczam bowiem, iż jeżeli zadłużenie istniało w chwili rozporządzenia przez dłużnika jego udziałem w nieruchomości, to wierzyciel – wobec darmowego rozporządzenia nieruchomością- może wystosować skargę pauliańską.
Zgodnie bowiem z treścią art. 527 Kodeksu cywilnego (K.c.): „§ 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. § 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. § 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. § 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Pierwszą przesłanką ochrony jest zaskarżalność wierzytelności podlegająca ochronie pauliańskiej. Przyjmuje się w orzecznictwie, że jedną z koniecznych przesłanek skargi paulińskiej jest przysługiwanie wnoszącemu ją zaskarżalnej wierzytelności pieniężnej przeciwko osobie, która dokonała czynności prawnej objętej żądaniem ubezskutecznienia (tak np.: wyr. SN z 27.2.2009 r., II CNP 108/08, Legalis; wyr. SN z 12.12.2001 r., III CKN 496/00, Legalis; wyr. SA w Gdańsku z 30.3.1995 r., I ACr 73/95, OSA 1995, Nr 9, poz. 59; M. Pyziak-Szafnicka, w: System PrPryw, t. 6, 2009, s. 1234; P. Machnikowski, w: Gniewek, Komentarz KC, 2006, s. 901; A. Rachwał, Niewypłacalność, s. 61 i n.).
Sprzedaż nieruchomości a wzruszenie tej czynności przez wierzyciela
Z uwagi na powyższe podnoszę, iż jeżeli dojdzie do dokonania darowizny lub sprzedaży nieruchomości, wierzyciel może wzruszyć taką czynność – w szczególności darowiznę. Jeżeli natomiast w Państwa przypadku nie będzie to darowizna, a czynność odpłatna, to wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy wiedziałaby Pani o zamiarze dłużnika wyzbycia się przez niego majątku i pokrzywdzenia wierzyciela.
W przypadku więc czynności prawnych odpłatnych to na wierzycielu ciąży wykazanie Pani złej wiary. Co do zasady, trudniej więc wzruszyć czynność odpłatną, albowiem dłużnik nie pogłębił swojej niewypłacalności – albowiem uzyskał z tego tytułu ekwiwalent. Dlatego też, jeżeli w Państwa przypadku należy mówić o sprzedaży, to o wiele ciężej będzie wierzycielowi wzruszyć taką czynność prawną, w szczególności gdy mąż dokona spłaty zadłużeń – wtedy w ogóle skarga będzie niecelowa.
Przykłady
Sprzedaż nieruchomości w celu spłaty długów
Pan Jan miał znaczące zadłużenie u kilku wierzycieli, które narastało przez lata. W jego posiadaniu była nieruchomość, którą zdecydował się sprzedać swojej żonie, aby uzyskać środki na spłatę długów. Z powodu dużego obciążenia finansowego oraz widma bankructwa, pan Jan postanowił działać szybko. Jego żona kupiła dom za rynkową cenę, a uzyskane pieniądze zostały przeznaczone na spłatę większości zobowiązań. Jednak jeden z wierzycieli, który nie otrzymał jeszcze pełnej spłaty, złożył skargę pauliańską, twierdząc, że sprzedaż była celowym działaniem na jego szkodę. Ostatecznie sąd oddalił skargę, uznając, że transakcja była przeprowadzona na uczciwych warunkach, a uzyskane środki zostały przeznaczone na spłatę długów, co zmniejszyło niewypłacalność pana Jana.
Darowizna nieruchomości dla żony
Pani Anna otrzymała od swojego męża w darowiźnie nieruchomość, która była wcześniej obciążona hipoteką. Pan Adam, jej mąż, miał długi, które narastały, a wierzyciele zaczęli naciskać na ich spłatę. Wiedząc o tych długach, pan Adam postanowił przekazać dom żonie, aby zabezpieczyć majątek rodziny. Po kilku miesiącach jeden z wierzycieli złożył skargę pauliańską, argumentując, że darowizna miała na celu pokrzywdzenie wierzycieli i unikanie spłaty długów. Sąd przyznał rację wierzycielowi, uznając darowiznę za nieważną w stosunku do tego wierzyciela, co pozwoliło mu dochodzić swoich roszczeń z nieruchomości.
Sprzedaż nieruchomości za symboliczną kwotę
Pan Tomasz, będący w trudnej sytuacji finansowej, postanowił sprzedać swoją nieruchomość żonie za symboliczną kwotę, znacznie poniżej jej rynkowej wartości. Wiedząc, że zbliża się termin spłaty dużej części długu, liczył na to, że sprzedaż pomoże mu uniknąć egzekucji komorniczej. Jednak wierzyciele dowiedzieli się o transakcji i złożyli skargę pauliańską. Sąd uznał, że sprzedaż była celowym działaniem mającym na celu pokrzywdzenie wierzycieli, i unieważnił transakcję. Pan Tomasz musiał stawić czoła konsekwencjom prawnym i finansowym, a wierzyciele mogli dochodzić swoich roszczeń z nieruchomości.
Podsumowanie
Sprzedaż nieruchomości małżonkowi może wiązać się z ryzykiem wniesienia skargi pauliańskiej przez wierzycieli, zwłaszcza jeśli transakcja ma na celu unikanie spłaty długów. Aby zminimalizować to ryzyko, warto przeprowadzić transakcję w sposób transparentny i rynkowy, zapewniając, że uzyskane środki zostaną przeznaczone na spłatę zobowiązań. Warto również skonsultować się z prawnikiem, aby uniknąć nieprzewidzianych problemów prawnych.
Oferta porad prawnych
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz sporządzanie pism procesowych, które pomogą Ci bezpiecznie przeprowadzić transakcje nieruchomościowe i uniknąć ryzyka prawnego. Skontaktuj się z nami, aby otrzymać kompleksowe wsparcie dostosowane do Twojej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2001 r., III CKN 496/00
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
prawnicy z dużym doświadczeniem.
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Jak uzyskać własność mieszkania kupionego na licytacji, gdy dłużnik zmarł?
» Co grozi skarga pauliańska przy zakupie nieruchomości od zadłużonego małżonka?
» Czy rodzice odpowiadają za długi pełnoletniego dziecka?
» Jak odzyskać pieniądze od dłużnika po wygranej sprawie?
» Komornik pobrał więcej niż wynosi zobowiązanie, co robić?
